409 / 505
Polonya Yargı Sistemi Üzerine İzlenimler
408
Yasa kurma konusunda da yetkileri vardır. Yasalar ve diğer tasa-
rıların değerlendirme çalışmalarına katılır veya görüş bildirir. Bura-
daki görüşler bağlayıcı nitelikte olmayıp talep edilmesi halinde veril-
mektedir.
Yüksek Mahkeme siyasi irade olan hükümetten tamamen bağım-
sız ve ayrıdır. Diğer mahkemeler Adalet Bakanlığına tabi ve hükümete
bağlı iken Yüksek Mahkemenin böyle bir bağlılığı bulunmamaktadır.
Yüksek Mahkeme her yıl kendi bütçesini hazırlayıp Parlemento’ya su-
nar ve hükümet bunda herhangi bir değişiklik yapamaz, değiştiremez.
Bütçenin ifasında da Yüksek Mahkeme tamamen bağımsızdır. Bütçe-
nin ifasında Birinci Başkanın yetkileri Finans (Maliye ) Bakanının yet-
kilerine eşittir. Yüksek Mahkemeyle siyasi iktidarın etkileşimi sadece
bütçenin parlementoda kabulü aşamasında olur. Bütçeye karışılmasa
da parlementonun onayı ile çıkmaktadır.
Yüksek Mahkeme üzerinde uygulayıcı güç olarak hükümetin etki-
si olmamasına rağmen Cumhurbaşkanının etkisi bulunmaktadır. Zira,
Cumhurbaşkanı, gerek Yüksek Mahkeme üyelerini gerekse diğer tüm
hakimlerin atamalarını yapmaktadır. Yüksek Mahkemenin birinci baş-
kanı ve diğer başkanlar da Cumhurbaşkanı tarafından seçilmektedir.
Yüksek Mahkeme, ilk derece mahkeme kararını iptal ederse, Yük-
sek Mahkeme kararı geçerlidir, bağlayıcıdır. Yani bu karara karşı dire-
nilemez. Karar iptali (bozma) çıktıktan sonra dosya (dava) aynı hakim
veya heyet yerine başka bir hakim veya heyet tarafından görüşülür.
Yüksek Mahkeme kararı sorgulanamaz. Aksi durum hakim için disip-
lin muhakemesinin başlangıç nedeni olabilir. Yüksek Mahkemece ve-
rilen kararının aynınsının verilmesi gerekir.
Umumi mahkeme kararı için hakimlere Yüksek Mahkemece her-
hangi bir not düzenleme söz konusu değildir. Yüksek Mahkemenin
herhangi bir not şeklinde düzenlemeye gitmesi de mahkemelerin ba-
ğımsızlığı açısından bir tehlike oluşturacaktır. Eğer çok ciddi bir ihlal
varsa böyle bir müessese düşünülebilir. Ancak pratikte böyle bir uy-
gulama bulunmamaktadır.
Yüksek Mahkemede, davaların ortalama karara bağlanma süreleri
ceza dairelerinde 6 ay iken, medeni dairelerinde 10 ay kadardır. Or-
talama olarak yılda 10000 dava görülmekte olup, bu davaların 6000
tanesi iptal davası iken, 2000 civarı medeni davalardan oluşmaktadır.