415 / 505
Polonya Yargı Sistemi Üzerine İzlenimler
414
VI. Yüksek İdare Mahkemesi
PolanyaYüksek İdareMahkemesi bizimsistemimizdeki Danıştay’a
eşdeğer bir kurumdur. Polanya idari yargılamasında 16 il idare mah-
kemesi ve bunların üzerinde Yüksek İdare Mahkemesi bulunmaktadır.
Polonya Adalet Sistemi Anayasada düzenlenmiştir. Anayasaya
göre, İdare Mahkemeleri idarelerin faaliyetlerini denetlemektedir. Av-
rupada Avusturya, Almanya eyaletlerinde bu sistem vardır. Bu du-
rum Polonya 1918’de özgür kaldığında Alman Hukuk düşüncesinin
etkisi altında kalmasından kaynaklanmaktadır. Türkiyede ise yapılan
Fransız sistemine göredir.
Sistemde İdare Mahkemesi devreye ne zaman girmektedir? Polon-
yada Genel İdari Usul Yasası bulunmaktadır. Örneğin, bir ev yapılmak
isteniyor. Bunun için devletin ilgili birimine başvuru gerekiyor. İzin
için gereken şartları taşıması gerekiyor. Başvurulan organ inşaat izni
vermeyi reddederse bunu başvuran kabul etmezse bir üst derece or-
gana şikayetle birlikte bir başvuru (zorunlu idari başvuru) yapılır. Bu
aşamada ülkenin idare organları karşısında idari işlem süreci bitiyor.
2 dereceli mahkeme yolu açılıyor. O zaman ilk derece mahkemesi olan
idare mahkemesine şikayet başvurusuna gidiliyor. ( Burada ilgili işlem
dosyasıyla birlikte İdare Mahkemesine başvuruyu idare yapıyor ) İl
İdare Mahkemesinin uyuşmazlık hakkında verdiği karardan memnun
kalınmadığı takdirde bu karara karşı da Yüksek İdare Mahkemesine
başvuru yapılıyor. Şunu da belirteyim ki, Polonyada idari davaların
çoğu mahkeme öncesi aşamalarda bitmektedir. Sadece çok karmaşık
olan davalar en zor olanları mahkeme önüne gelmektedir.
Polonyada 1 yıl içinde yaklaşık olarak ilk derece organlarda 18
milyon civarında karar verilmektedir. ( Bu sayı ile kastedilen idare-
lerce tesis edilen tüm işlemlerdir.) Bu 18 milyon başvuru ve / veya
kararın 600-800 bin civarındaki ise üst idari makama zorunlu idari
başvuru yoluyla gitmektedir. Bu sayının ise İdare Mahkemesi önüne
gelen dava sayısı 80.000 civarındadır. Bu davalardan Yüksek İdare
Mahkemesi önüne gelen iş sayısı ise 30000 civarındadır, Yüksek İdare
Mahkemesi önüne gelmeden önce gerek idari organ aşamasında ge-
rekse idare mahkemesi aşamasında uyuşmazlıkların büyük bölümü
çözümlenmektedir.