206 / 417
TBB Dergisi 2013 (108)
Arzu BEŞİRİ
205
zorunlu yargı yetkisini kabul etmeyen Türkiye’ye karşı Uluslararası
Adalet Divanı’na götürmüş, fakat dava yetkisizlik sebebiyle Uluslara-
rası Adalet Divanı tarafından reddedilmiştir.
133
Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’nün 38. maddesinin 1. fıkra-
sında, antlaşmalardan sonra, hukukun genel ilkeleri dışındaki bütün
prensip ve kurallarını içeren örf ve adete atıf yapılmış, daha sonra ise
hukukun genel ilkeleri kaynak olarak gösterilmiştir.
134
Soykırım Sözleşmesi’nin 9. maddesine dayanılarak 20 Mart 1993
yılında Bosna – Hersek’in Sırbistan – Karadağ’a karşı açmış olduğu ve
Uluslararası Adalet Divanı’nın da bakmış olduğu ilk davanın, soykı-
rım içtihadına zenginlik vermesi sebebiyle, tarihi bir önem arz ettiği
bilinmektedir. 26 Şubat 2007 tarihinde dava hakkında verilen karar
soykırım hukukuna ilişkin birçok konuya özellikle soykırım suçunun
işlenmesi halinde devletlerin sorumlu tutulabilme koşullarına açıklık
getirmiştir. Uluslararası Adalet Divanı’nın verdiği karara kadar süren
uluslararası uygulamaya göre, devletlerin yükümlülüğü soykırımı ön-
leme ve sorumlularını cezalandırmayla sınırlıydı. Açılan davada, da-
valı olan tarafın Soykırım Sözleşmesi’nin devletlerin sorumluluğunu
öngörmediğini iddia etmesine rağmen, Uluslararası Adalet Divanı Soy-
kırım Sözleşmesi’nin 1. ve 9. maddelerini yorumlayarak Sözleşme’nin
devletlerin soykırım suçunu işlemesini yasakladığı sonucuna varmış
ve bu suçu işlemekten dolayı devletlerin de sorumlu tutulabilecekle-
rini karara bağlamıştır. Ellerinde bulunan ve makul olan her türlü im-
kanı, soykırım suçunun işlenmesini önlemek için uygulamaya koymak
devletlerin yükümlülüğündedir. İstenilen sonucun elde edilmemiş ol-
ması devletin sorumlu tutulmasını engellemez ve devlet elindeki im-
kanlar dahilinde soykırımı önlemek için gerekli önlemleri almamışsa
yada ihmal etmişse devletin sorumluluğu doğar. Uluslararası Adalet
Divanı soykırım suçundan kimsenin mahkûm edilmediği durumlarda
bile, devletlerin soykırım suçundan veya bu suça iştirakten sorumlu
tutulabileceğini belirtmiştir. Uluslararası Adalet Divanı, bir devletin
soykırım suçunu işlemekle itham edilebilmesi için bu suçlamanın mut-
lak ispat gücüne haiz unsurlarla kanıtlanması gerektiğini belirtmiştir.
Uluslararası Adalet Divanı soykırım suçunun oluşması için “özel kast”
unsuruna kritik bir önem vermiş, verdiği kararında, çatışma sırasın-
133
Bayıllıoğlu, s. 61, 62.
134
Karakehya, s. 155.