13 / 441
İş Mahkemeleri Kanunu’nun Temel Özellikleri ve HMK Karşısındaki Durumu
12
dava açmada kolaylığı (m. 10, 11), ucuzluğu (m. 11), çabukluğu (m. 6,
8, 10), sadeliği (m. 6, 7, 10) esas almıştır.
2
İş mahkemelerinin tarihçesi Napoléon tarafından 1806 yılında
çıkarılan bir kanuna dayanılarak Lyon şehrinde kurulan “Conseil
Prud’hommes” isimli hakem heyetine kadar uzanır.
3
Fransa’da o gün-
den beri mevcut olan “Conseil Prud’hommes”, eşit sayıdaki işçi ve
işveren temsilcilerinden oluşmakta ve profesyonel yargıç içermemek-
tedir; mahkeme önüne ancak oylamada eşitliğin bozulmaması halinde
gidilmektedir.
4
Fransa ve Almanya başta olmak üzere birçok Kara Av-
rupası bu hakem heyeti işçi ve işveren temsilcilerinden oluşmaktadır.
5
Ülkemizde de iş mahkemeleri 1950 yılında, dünya uygulamasına uy-
gun olarak işçi ve işveren temsilcilerinin de hakim sıfatıyla bulunduk-
ları toplu mahkemeler olarak kuruldu; fakat AYM’nin 1971 tarihli iptal
kararından beri tek hakimli olarak çalışmaktadır.
6
Aynı yerde birden fazla iş mahkemesi bulunması halinde araların-
da iş bölümü değil iş dağılımı ilişkisi vardır.
7
Ayrı bir iş mahkemesinin
kurulmadığı yerlerde HSYK tarafından görevlendirilen bir asliye hukuk
mahkemesi, iş mahkemesi sıfatıyla ve iş yargılaması usulüne göre davayı
görür.
8
İş davaları acele davalardan sayıldığından adli tatilde dahi görü-
lür ve gerek yasal gerekse hakimin verdiği süreler işlemeye devam eder.
9
İstanbul, 2011, s. 123; Bozkurt, Argun, İş Yargılaması Usul Hukuku, Seçkin Yayın-
cılık, 4. Bası, Ankara, 2012, s. 27.
2
Kılıçoğlu, Mustafa, 4857 Sayılı İş Kanunu Yorumu ve Yargıtay Uygulaması, Ay-
han Yayıncılık, 1. Bası, Ankara, 2005, s. 838, (Yorum); Bozkurt, s. 28.
3
Özkul, Aydın, “Juridiction du Travail, Etude Comparative”, Prof. Dr. Turhan
Esener’e Armağan, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi
Yayını, 1. Bası, Ankara, 2000, s. 149.
4
Özkul, s. 151.
5
Erkün, Safa Ş. ,
“
İş Mahkemeleri Kurulurken Bazı Düşünceler”,
Sosyal Siyaset Kon-
feransları Dergisi,
S. 2, 1949, s. 39; Almanya için bkz. Koç, Evren, “İş Mahkeme-
lerinin Görev ve Yetkisi”, Ergun Özsunay’a Armağan, Vedat Kitapçılık, 1. Bası,
İstanbul, 2004, s. 181, dn.16, (Özsunay’a Armağan).
6
“AYM iptal kararının gerekçesinde hakim olmayan kimselerin yargılama yapma-
sının Anayasa’nın mahkemelerin bağımsızlığı, hakimlik mesleği ve hakimlik te-
minatı konusundaki düzenlemelerine aykırılık teşkil ettiğini beyan etmiştir.”, bkz.
Bozkurt, s. 29; Pekcanıtez, Hakan / Atalay, Oğuz / Özekes, Muhammet, Medeni
Usul Hukuku, Yetkin Yayıncılık, 12. Bası, Ankara, 2011, s. 90; Karslı, s. 124; Kılınç,
Ayşe, “İş Mahkemeleri ve İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri”,
Türkiye
Barolar Birliği Dergisi,
S. 86, 2009, s. 383; Kuru, Baki / Arslan, Ramazan / Yılmaz,
Ejder, Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayıncılık, 22. Bası, Ankara, 2011, s. 777.
7
Pekcanıtez / Atalay / Özekes, s. 90; Karslı, s. 124.
8
Pekcanıtez / Atalay / Özekes, s. 90; Karslı, s. 124.
9
Bozkurt, Argun, “İş Mahkemeleri ve Yargılama Yöntemi”,
Ankara Barosu Dergisi,