TBB Dergisi 110. Sayı

Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar

428

ifade özgürlüğü yanında tüm vatandaşların seçme ve seçilme hakları-

nı kullanırken “

eşit muamele görme

” ilkesini de içermektedir.

Sözleşme bireylere oy hakkı ve seçimlerde aday olma hakkı gibi,

sübjektif haklar tanımıştır. Sözleşmeye taraf devlet iç hukuk sistemin-

de oy kullanma yaşı, aday olma yaşı gibi sübjektif hakları sınırlandıra-

bilir, marjinal takdir hakkı

vardır. Anayasa’nın 67/3-5. maddesinde;

on sekiz yaşını doldurmayanların, silah altında bulunan er ve erbaşlar

ile askeri öğrencilerin, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç, ceza

infaz kurumunda bulunan hükümlülerin oy kullanamayacakları dü-

zenlenmiştir. Bu bağlamda Türkiye Devleti marjinal

takdir hakkını kullanarak oy kullanma hakkını sınırlandırmıştır.

Sözleşmeci devletler iç hukuklarında seçimlerin hangi aralıklarla yapı-

lacağını, seçim sistemini ve seçimlerde uygulanacak barajları, belirle-

me hak ve yetkisine sahiptirler. Bu hak ve yetkinin sınırı; hakkın özüne

dokunmama, sınırlandırmanın meşru amaca yönelik olması, müdaha-

le için kullanılan araçların amaçla orantılı olmasıdır.

Anayasa’nın 67. maddesinde vatandaşların oy hakkı, seçimlerde

aday olma hakkı ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile seçimlerde uy-

gulanacak ilkeler düzenlenmiştir:

Sözleşme seçme ve seçilme hakkını, makul süre ile seçim yapıl-

ma esaslarını tek madde ile düzenlendiği, Anayasa’nın 76. maddesin-

de ise Yasama organına milletvekili seçilme yeterliliğinin düzenlen-

diği, Sözleşme’de “makul aralıklarla” seçim yapılma esasına karşılık

Anayasa’nın 77. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin seçim

dönemi düzenlenmiştir. Seçimlerin olmazsa olmazı partiler ilişkin

mevzuatın uygulanmasından kaynaklanan ihlal iddiaları, bireysel

başvuru kapsamında olduğu düşünülmektedir. Serbest seçim hakkına

Aziz‐Kıbrıs, Başvuru No: 69949/01, Karar Tarihi: 22.6.2004, kararında özetle; Gü-

ney Kıbrıs’ta yaşayan Kıbrıs Türk’ü İbrahim Aziz’e seçimlerde oy kullandırılma-

masını, eşit muamele görme ilkesinin ihlali olarak değerlendirmiştir. Bkz. ECtHR,

Case of Aziz v. Cyprus.

Kıta Avrupa Hukuku’ndan faydalanarak geliştirilen bir kurumdur. AİHM bu

kavramı geliştirerek esneklik sağlamıştır. Günlük hayatta insan ve toplumla doğ-

rudan muhatap olan kurumlarda, ulusal makamlara tanıdığı takdir hakkıdır.

Marjinal takdir hakkının uygulandığı alanlarda Ortak Avrupa Standardı belirlen-

memiştir, diyebiliriz. Örneğin dinle ilgili durumlar, kürtaj gibi her ülkede farklı

yorumlanan kurumlarda uygulanmaktadır.