424 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Melek ACU
423
Bu özgürlüğe yapılacak müdahalelerin “
hukuken öngörülmüş
”
olmasını, AİHM aramaktadır.
54
“
Hukuken öngörülmüş
” olma söz ko-
nusu müdahale veya tedbirin iç hukukta yasal alt yapısının olması,
aynı zamanda ilgili hukuk kuralının kişiler için ulaşılabilinir nitelikte
olması ve ilgili kurala uyulmamasının sonuçlarının öngörülebilinir
durumda olması, gerekmektedir. Örgütlenme ve toplantı özgürlüğü,
sayılan sınırlama sebepleri nedeniyle demokratik toplumda gerekli-
lik koşullarına uygun olarak müdahale edildiğinde, AİHM ölçülülük
ilkesini olaya uygulamaktadır. Sınırlama sebebi ile getirilen müdaha-
le arasında ölçülülük tespiti yapılmaktadır.
55
Yani takip edilen meşru
amaçla getirilen kısıtlama arasında bir oran olup olmadığına bakıl-
maktadır.
AİHM söz konusu ilkeleri uygulayarak, kişilerin ortak çıkarlarını
koruyup geliştirmede araç olarak kullandıkları örgütlerin, demokra-
tik ve gelişmiş sivil toplumun olmazsa olmaz unsurlarından olduğu-
nu kabul etmektedir. Ayrıca örgütlenme ve toplantı özgürlüğünün
Sözleşme’nin 9. maddesi ile düzenlenen düşünce, vicdan, din özgürlü-
ğü ve 10. maddesi ile düzenlenen ifade özgürlüğü ile birlikte yorum-
lanması gerektiğini, çünkü bu maddelerin özü itibariyle şahsi düşün-
cenin korunması ortak amacına hizmet ettiği görüşündedir.
56
AİHS ile Anayasa’nın örgütlenme ve toplantı özgürlüğünde be-
lirlediği sınırlama nedenleri, benzerlik göstermektedir. Sözleşme’nin
11/2. maddesi; Anayasa’nın 33/3. maddesi dernekler ve vakıflar hak-
kında, 51/2. ve 51/5. maddesi sendikalar hakkında, özel sınırlama
nedenleri ile birlikte, 34/2. maddesini toplantı ve gösteri yürüyüşü
hakkında birlikte karşılaştırıldığında Anayasa’nın Sözleşmeye göre bu
özgürlük için daha ayrıntılı ve geniş kapsamlı sınırlama nedenleri dü-
zenlediği anlaşılmaktadır. Bireysel başvuru yolu ile Anayasa Mahke-
mesine başvurulduğunda; ayrıntılı geniş kapsamlı anayasal düzenle-
meyi Sözleşmede teminat altına alınan hak ve özgürlüklerin korunma
düzeyini azaltmayarak ve uyumlu yorumlayarak karar vermesi bek-
lenmektedir.
54
Rekvenyi V. Hungary – : Başvuru No: 25390/94, .6.2005 tarihli karar,
www.echr.coe.int
sitesinden ulaşılabilinir
55
Gözübüyük, Şeref, Gölcüklü, Feyyaz, a.g.e, s. 379.
56
Yasemin, Özdek, a.g.e
.,
s. 259-260.