428 / 441
TBB Dergisi 2014 (110)
Melek ACU
427
maddesinde “
Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilk ve orta-öğretim kurumların-
da okutulan zorunlu dersler arasında yer alır
” denilerek, bu ders kişilerin
tercihine bırakılmamıştır. Yoksul, başarılı öğrencileri burs veya başka
yollarla destekleme, özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kı-
lacak hale gelmeleri için gerekli tedbirleri alma ödevi, devlete yüklen-
miştir.
Sözleşmenin Birinci Protokolün 2. maddesinde düzenlenen eği-
tim hakkında; hakkın içeriği ve unsurları belirlenmemiş, devlete ço-
cukların eğitim ve öğretiminde ebeveynlerin dini ve felsefi inançlarına
uygunluğu sağlama görevi verilmiştir.
64
Devletin dini felsefi inançlara
aykırı olacak şekilde eğitim vermesi yasaklanmıştır.
65
Maddenin birin-
ci cümlesi tek başına ele alındığında devletleri özel okulları destekle-
me ve desteklememe konusunda özgür bıraktığı anlaşılmaktadır.
66
Bireysel başvuru kapsamında yer alan eğitim hakkı; Anayasa’nın
42., 24/4. ve 174. maddeleri ile birlikte değerlendirilerek Anayasa
Mahkemesince karar verileceği, anayasal düzenleme ile Sözleşme ara-
sında çatışma olmadığı görülmektedir.
13- Serbest seçim hakkı:
AİHS’in Ek Protokolü‘nün 3. madde-
sinde; devletlere, Yasama organlarını oluşturmak için “
serbest seçim
”
yapma görevi verilmiştir. “
Serbest seçim
” kavramı; seçmenin belli ta-
raf lehine oy kullanmak zorunda bırakılmamasıdır. Seçimler, herkesin
düşüncelerini özgürce açıklayabileceği koşullarda, makul aralıklarla,
gizli oyla yapılır. Halkın düşüncelerini özgürce ifade etmesinin güven-
ce altına alındığı koşulları öngören madde; açıkça belirtilmemiş ise de,
64
Hasan ve Eylem Zengin/Türkiye, Başvuru No: 1448/04, Karar Tarihi 9.10.2007,
kararında özetle; Türkiye’de zorunlu olarak okutulan din kültürü ve ahlak bilgisi
dersinin içeriği nedeniyle, alevi olduğunu söyleyen vatandaşımızın çocuğunun
bu dersten muaf olması talebini, iç hukuk yollarını tüketerek AİHM’e başvurmuş-
tur. Türk eğitim sisteminde ailelerin inancını saygıyı garantileyen uygulamalar
irdelendiğinde, okul yönetiminin muaf tutulma isteğini her zaman geri çevirme
yetkisinin olduğu, okutulan ders kitabının içeriği itibariyle Sünni mezhebe göre
hazırlandığından, farklı mezhebe mensup ailenin çocuğunun inancı arasında ça-
tışma olabileceği değerlendirilerek eğitim hakkının ihlaline karar verilmiştir.
65
Kjeldsen Busk Madsen ve Pedersen-Danimarka, Başvuru No: 5095/71, , Karar Ta-
rihi 7/12/1976, bkz. Doğru, Osman, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları,
cilt 1, 2004, s. 181.
66
Osman, Doğru, Çeviri, İnsan Hakları Kararlar Derlemesi, cilt 1, İstanbul Barosu
Yayını, İstanbul 1998, s. 36-46; Aktaran Mesut Gülmez; Eğitim ve ‘İnsan Hakları
Eğitimi’ Hakları; İnsan Hakları; Cogito; Yapı Kredi Yayınları; 1. Baskı; İstanbul:
Aralık 2000; s. 320.