TBB Dergisi 118.Sayı

Ulusal ve Uluslararası Yasal Düzenlemeler ile Basın Etik İlkeleri Işığında “Yalan Haber Neşri”

196

konuda açılacak olan davada, TGC üyesi basın için açılacak olan

davada, anılan Bildirge’nin de kullanılması, davalarda etik ilkele-

rin kullanılması açısından da bir başlangıç olabilir.

• Spor haberciliği yapan yönetici ve editörlerin, yalan haber neş-

rinin sebebi olarak açıkça belirttikleri bu konuda, Basın Konseyi

Çalışma Kuralları 6. maddesine

rağmen Konsey hiçbir aksiyon

almamıştır. Spor haberlerinde yalan haber neşri konusunda özde-

netim mekanizmalarınca, yukarıda bahsedilen aksiyonların alın-

mamış olması, ülkemizde özdenetimin etkin olarak çalışmadığına

dair bir ipucu olup bu konuda özdenetim mekanizmalarının daha

aktif olması ve gazetecilerin haklarını koruması gerekmektedir ki

basın, özdenetim mekanizmasının güvencesini hissedebilsin. Öz-

denetim mekanizmalarının anılan güvenceyi vermemesi, yalan

haber neşrinin sebeplerinden olan siyasi ve ekonomik bağımsız-

lıklar açısından da önemlidir.

• Gerek gazete sahiplerinin gerekse gazetecilerin, yalan haber neş-

retmemeyi içselleştirebilmeleri gerekmektedir. Bunun için de bir

gerçeği kabul ederek çözüm bulmak gerekmektedir. Şöyle ki, ga-

zetelerin, aslında birer ticaret şirketi olduğu ve bu şekilde yöne-

tilmek zorunda oldukları bir hakikattir. Dolayısıyla, gazetelerin

yönetiminde ve karalarında ticaret şirketlerin işleyiş mantığının

hâkim olması kaçınılmazdır ve ana hedefleri de kâr etmektir. Bu

sebeplerle, öncelikle gazete sahiplerinin yalan haber neşretmeme-

yi içselleştirmeleri gerekmektedir. Bunun için de, yukarıda bah-

settiğimiz araştırmaların yapılıp özellikle, yalan haber neşrinin

tirajlara etkisinin rakamsal olarak tespitinin yapılıp gazete sahip-

leri ile paylaşılması gerekir. Şirket kârlarına olan etkiyi gördük-

ten sonra bu konudaki hassasiyetlerinin artacağı kanaatindeyim.

Bunun akabinde de, gazete çalışanı muhabir ve editörlerin yalan

haber neşretmeyi içselleştirmeleri, “kurumsal yönetim anlayışı”

ile mümkün olabilir. Etik ilkelerin, şirket yönetim uygulamaların-

da kullanılmasını da içeren bu anlayış, iç denetimin arttırılması

Basın Konseyi Çalışma Kuralları 6. madde: “Gazetecinin gerçeklere ulaşabilmesi

için gerekli kolaylıklardan yararlanma; ulaştığı gerçeklerin kaynaklarını saklı

tutma; bunlarla ilgili soruşturma ve yargılamalarda tanıklıktan kaçınma gibi

hakları korumak, onun uğraşının ve işlevinin gereğidir. Basın Konseyi Yüksek

Kurulu bunların gerçekleşmesine çalışır.”