TBB Dergisi 118.Sayı

TBB Dergisi 2015 (118)

Tülay PARLAK

191

diya, Fransa, Yunanistan, İsveç, İsviçre, Bulgaristan, Kanada, Katalon-

ya, Malta, Polonya, Rus, Avusturalya, Hindistan, Mazelya, Filipinler,

Singapur, Sri Lanka, Mısır, Japonya ve Kolombiya olmak üzere toplam

42 ülkedeki basın meslek ilkeleri

incelendiğinde Ermenistan hariç

hepsinde “doğru haber vermek” hususunun, ilke olarak benimsenme-

sinin yanı sıra “ilk” maddelerinde yer vermiş olduğu görülmektedir.

Ermenistan ise en önemli ilke olarak “objektifliği” ileri sürmüş;

iftira ve sahtekarlıktan men etmiş ancak diğer ülkelerdeki gibi doğru-

dan doğruya ve açık bir şekilde doru habercilikten bahsetmemiştir. Bu

durum, yalan habere cevaz verildiği anlamında yorumlanamamakla

beraber konuyu diğer ülkeler gibi –özelikle ABD ve İngiltere nazara

alınınca- açıkça kaleme almaması dikkate değerdir.

Bu konuda en detaylı düzenlemelerin, fotoğraflar, reklamlar gibi

farklı boyutlarıyla ele alınması açısından ADB’de ve doğru habercilik

için yol gösterici bilgiler ihtiva edici etik ilkeler ihdas etmeleri nedeni

ile İngiltere’de olduğunu söyleyebiliriz. ABD’de, haberlerin doğruluğu

açısından her türlü şikayeti kabul edecek bir milli basın kurulunun ku-

rulması ön görülmüşse de bu fikir hayata geçirilmemiş ve “milli” sevi-

yede bir kuruluş yerine basın yayın organlarının kendi içlerinde kabul

ettikleri ahlak kurallarının uygulanması uygulamasına gidilmiştir.

Bunlardan birisi olan Sigma Delta Chi Ahlak Yasasında, bu konuda fo-

toğrafları da kapsayacak şekilde detaylı olarak düzenlenmiş ve gazete-

cilerin görevinin gerçeğe hizmet etmek olduğu belirtilmiştir.

Faaliyette olan basın ve yayın kuruluşları tarafından da etik il-

kelerin belirlendiği bu ülkelerde İngiltere’deki BBC’nin Yayın İlkele-

ri Kılavuzu dikkat çekicidir.

Kılavuzda “Doğruluk” başlığı altında

sekiz sayfalık bir talimatlar listesi bulunmaktadır. Bu listede, yayın

ilkelerinin haricinde muhabirlerin haberleri hazırlarken doğru haber

yayın(m)lamaları için neler yapmaları gerektiğine dair püf noktalar

ve yol gösterici bilgiler içermektedir. Genel olarak muhabirlere; kay-

nak gösterilerek, kaynağı belli olan, belgeli/kayıtlı bilgilere dayanan

Detaylı bilgi için bkz. Zakir Avşar ve E. Emre Kaya, Medyanın İffeti, Altınpost

Yayıncılık, Ankara, 2013; Mahmut İhsan Özgen, Basın Meslek Ahlakı ve Yasaları,

Filiz Kitapevi, İstanbul, 1994; M. Oktay, a.g.e

Mahmut Oktay, a.g.e.s, 107

Mahmut Oktay, a.g.e.s, 111

BBC Yayın İlkeleri Klavuzu, BBC’nin Değerleri ve Standartları, 2005