349 / 421
Offshore Petrol Platformlarının Uluslararası Hukuktaki Yeri
348
1.2. Offshore Petrol Platformlarının Hukuki Nitelendirmesi
Offshore Petrol Platformları sabit ve mobil olmak üzere iki türlü-
dür. Mobil platformlar ise, yüzer platformlar ve taban destekli plat-
formlar olarak tanımlanmaktadır. Yüzer platformlar; bünyesinde son-
daj gemisi, denge tekneleri (semi–submersibles) vs. bulundurmaktadır.
Taban destekli platformlar ise bünyesinde denizaltı yapısı (submersib-
le) ve yükseltici sondajı
7
(jackup drill) bulundurur.
8
Sabit platformlar
ise kıyıdaki platformlara (onshore) benzer olmakla birlikte, biraz daha
ayrıntılı özelliklere sahiptir.
Offshore petrol platformlarının bir “gemi” olarak nitelendirilmesi-
nin veya bir başka kategoride değerlendirilmesinin uluslararası hukuk
açısından farklı sonuçları olacaktır. Eğer bu platformlar gemi olarak
kabul edilebilirse bir bayrak taşıma yükümlülüğü söz konusu olacak-
tır. Ayrıca bayrak devletinin yargı yetkisi de kabul edilmiş olacaktır.
Bunun yanında, gemiler için geçerli olan ve kaza, kurtarma çalışmala-
rı, deniz kirliliği ve el koyma yetkisi gibi konuların da bu platformlar
için devreye sokulması söz konusu olabilecektir.
9
IMO’nun (International Maritime Organization) sözleşmelerine
bakıldığında, gemi kavramının farklı yerlerde farklı biçimlerde tanım-
landığı görülmektedir. Bu konuda, Prof. Lowe tarafından uluslararası
sözleşmelerden yola çıkılarak yapılan bir yorum mevcuttur. Lowe’e
göre, 1992 tarihli “International Convention on Civil Liability For Oil
Pollution Damage” (Petrol Kirliliğinden Doğan Zarardan Hukuki So-
rumluluğa İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin) 1. maddesi
10
dikkate alın-
dığında, sabit offshore petrol platformları gemi olarak değerlendiri-
lemez. Zira anılan sözleşme maddesinde, bir yapının petrol özelinde
gemi kategorisine sokulabilmesi için, petrolü kargo amaçlı taşıması
ve denizlerde yolculuk yapabilecek kapasiteye sahip olmasının gerek-
7
Platform donanımlarının Türkçe literatür karşılığı henüz mevcut değildir.
8
Scicluna; s. 17.
http://www.rempec.org/admin/store/wyswigImg/file/News/Forthcoming%20Meetings/Offshore%20Protocol%20WG%20(Malta,%20
13-14%20June%202013/WG%20384-%20INF.6%20-%20IMLI%20Doc%20-%20
Dr%20Sciculna%20%20&%20%20Dr_%20Guiterrez%20-%20E.pdf (Erişim Tari-
hi:15.08.2014)
9
Esmaeili; s. 20.
10
Sözleşme için bkz.
http://www.iopcfunds.org/uploads/tx_iopcpublications/Text_of_Conventions_e.pdf , (Erişim Tarihi: 10.09.2014)