348 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
İslam Safa KAYA
347
petrol üretimi, kıyılardan oldukça uzak bölgelerdeki platformlarda
yapılmıştır.
3
Bu durumdan, sözü edilen faaliyetlerin o dönemde kıyı
devletinin karasuları, kıta sahanlığı ve yargı yetkisi alanı dışında ger-
çekleştirilmeye müsait teknik kapasiteyi haiz olduğu anlaşılmaktadır.
4
1947’den itibaren ise, kıyı devletlerinin bu şekilde açık denizlerde pet-
rol faaliyetinde bulunması kabul edilmemiş ve aralarında ABD’nin de
bulunduğu denize kıyısı olan devletler, sınırlandırma alanı olarak kı-
yıdan itibaren üç mil ölçüsü getirmişlerdir.
5
1950’li yıllarda BP, Basra Körfezi’nde Abu Dabi açıklarında keşif
çalışmaları yapmıştır. İngiltere’deki ilk deniz sondajı ise 1964’te yapıl-
mıştır. 1973-1974 yıllarında yaşanan petrol krizi esnasında Yeni Zelan-
da, Avustralya, Endonezya, Brezilya ve Alaska bölgelerinde çok sayıda
petrol platformu faaliyete geçmiştir.
6
Günümüzde, kavramsal olarak kıyı ötesi anlamına gelen offshore
bölgesindeki petrol platformları, kıyı devletinin kıta sahanlığı içeri-
sinde kurulan petrol platformlarını tanımladığı gibi açık denizlerde
diğer devletlerce inşa edilen platformları da anlatmaktadır. Birleşmiş
Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin (BMDHS) açık denizlerdeki
bu faaliyetlere ilişkin “serbesti” ilkesini esas alarak sınırlandırıcı hü-
kümler getirmemiş olmasının sonucunda, açık denizlerde inşa edilen
platformlar, devletler arasında anlaşmazlığa yol açmaktadır. Dünya-
nın birçok bölgesinde artarak devam eden petrol üretimi pastasının
önemli bir bölümünün, offshore petrol platformları aracılığıyla deniz-
den gerçekleştirildiği dikkate alındığında ivedilikle açık denizlerde-
ki faaliyetlere ilişkin hukuki belirsizliğin ortadan kaldırılması gerek-
mektedir.
3
Maria Gavouneli, Pollution from Offshore Installations, Graham & Trotman/
Martinus Nijhoff, London, 1995, s. 2.
4
Taverne, s. 305.
5
Nikita Scicluna, A Legal Discussion On The Civil Liability For Oil Pollution Da-
mage Resulting From Offshore Oil Rigs In The Light Of The Recent Deepwater
Horizon Incident, Unpublished LL.M. Thesis, International Maritime Law Institu-
te, London, 2011, s. 14.
http://www.rempec.org/admin/store/wyswigImg/file/News/Forthcoming%20Meetings/Offshore%20Protocol%20WG%20(Malta,%20
13-14%20June%202013/WG%20384-%20INF.6%20-%20IMLI%20Doc%20-%20
Dr% (Erişim Tarihi: 13.08.2014)
6
Esmaeili, s. 12.