461 / 617
Evlilik Birliğinin Korunması
460
b) Eşlerin Hukuksal İşlem Özgürlüğünün İstisnaları
Bu istisnaları iki grupta toplamak mümkündür. Bunlar kanundan
ve yargı kararından doğan istisnalar olarak adlandırılabilir.
Eşlerin hukuksal işlem özgürlüğünün yargı kararından doğan
sınırlamasını, yukarıda TMK. md.199 hükmünü ele alarak incelemiş
bulunuyoruz.
Burada şimdi, eşlerin hukuksal işlem özgürlüğünün kanundan
doğan sınırlamalarını ele alacağız.
Birinci istisna aile konutuyla ilgili TMK. md.194 hükmü ile getiril-
miştir.
Bilindiği üzere, yeni TMK.’muzun ailenin korunması konusunda
aile konutu ve konut eşyası kavramını getirmiş, bunlar için etkili ko-
rumu hükümlerine yer vermiştir. İsviçre yasa koyucusu, uzun yılların
deneyimi sonucu İMK.’nun 1912 yılında yürürlüğe girmesinden 1998
yılına kadarki uygulamada, eşlerin aile yaşantısında aile konutu ve
konut eşyasının önemli varlıklar olduğunun ortaya çıktığını, özellikle
aile yaşantısının krize girdiği, boşanma veya ayrılık hallerinde barın-
ma ihtiyacının ön plana çıktığını görmüştür. Bunun sonucu olarak, bu
varlıklarla ilgili olarak etkili hükümler getirmiştir.
Türk Yasa koyucusu da, aynı düşüncelerle yeni 4721 sayılı
TMK.’muzda aynı hükümleri aynen İsviçre’den çeviri yoluyla alarak
yürürlüğe koymuştur.
Aile konutu ve konut eşyası ile ilgili korumayı iki grupta topla-
mak mümkündür.
Birinci gruba, aile konutu ve konut eşyasının maliki olmayan eşe
yasal alım hakkı girmektedir. Edinilmiş mallara katılma rejimiyle il-
gili olarak TMK. md.240; paylaşmalı mal ayrılığı ile ilgili olarak TMK.
md.254 ve mal ortaklığı rejimiyle ilgili olarak TMK. md.279 hükümleri
yanında, eşler arasında mal rejimi ne olursa olsun, ölüm halinde sağ
kalan eşe yasal alım hakkı tanıyan TMK. md.652 hükümleri buraya gi-
rer. Burada hukuksal işlem özgürlüğünün kısıtlanması değil, mülkiyet
hakkına yasadan kaynaklanan alım hakkı tanımak suretiyle mülkiyet