259 / 473
Ekolojik Hukuk Bakış Açısıyla Ekosistem Hakları
258
GİRİŞ
Son yüzyılda meydana gelen çevresel yıkımlar herkesin malu-
munda olmakla beraber; bu konuda ortaya konan tepki ve çalışmalar
bireyler, kurumlar ve bilhassa devletler bazında yetersizdir. Uluslara-
rası alanda dünyanın çevresel durumu üzerine yapılan ölçüm ve de-
ğerlendirmeler, durumun vahametini ortaya koymaktadır. Bu konuda
ülkemizdeki mer’i mevzuatı incelemek, eleştirmek ve ekosistemi bir
hak süjesi olarak algılamak gelecek süreçlerde etkili olabilmek için ge-
rekli hukuki altyapıyı sağlayacaktır.
1. TANIMLAR VE EKOSİSTEM HAKLARININ KAPSAMI
Öncelikle konunun klasik hukuk terminolojisi dışında kalan terim-
lerini açıklamak gereklidir. Ekoloji,
“canlılarla çevrelerini ve bu iki varlığa
ait ögelerin karşılıklı etkileşim ve ilişkilerini araştıran bir bilim dalıdır.”
1
Tanı-
mından da anlaşılabileceği gibi ekoloji, tüm fauna ve florayı kapsayan,
dolayısıyla ekosistemleri içeren, birçok alt dalı olan disiplinler arası bir
daldır.
2
Ekosistem ise; “
dünya üzerindeki canlı ve cansız varlıkların, arala-
rında karşılıklı ilişkiler kurarak oluşturdukları biyolojik sistemlerdir
.”
3
Ekolojiyi esas alan, çevre hakkını kapsayan ve sürdürülebilir ya-
şamla birlikte gelecek kuşaklara yaşanabilecek bir dünya bırakmayı
amaçlayan ve henüz gelişme aşamasında olan hukuk dalı ise ekolojik
hukuktur. Ekolojik hukuk, ekosistem haklarının temelini oluşturma
gayreti içindedir. Bu sebeple ekosisteme karşı yapılan haksız fiillere
ve sürdürülebilirliğe karşı tehditlere gerekli hukuki temeli sağlaya-
cak olan hukuk dalıdır. Henüz çok yeni olan ve gelişmekte olan bu
alanda yapılan çalışmalar ile dünyanın halihazır durumu, ekolojik
hukukun yakında adını çok fazla duyacağımız bir alan olduğunu
göstermektedir.
Her hak, kapsamı için bir koruma alanı oluşturur ve bu kapsamda
yapılan ihlallere karşı bir dayanaktır. Peki ekolojik hukukun tanıdı-
1
Necmettin Çepel, Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü, TEMA Vakfı
Yayınları 2. Baskı, İstanbul 1996, s. 64.
2
Çepel, s. 65.
3
Çepel, s. 73.