dergi-121

Ekolojik Hukuk Bakış Açısıyla Ekosistem Hakları

264

le bağlantılıdır. Madde 166, planlama maddesidir. İlerde açıklanacak

bilgi alma hakkının işlerliği için planlamadan herkesin haberdar ol-

ması ve önleyici tedbirlerin önünün açılması gerekir. Madde 168 ise

doğal varlıkların devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğundan

bahisle, yeraltı sularının özel mülkiyete konu olamayacağını somut-

laştırmaktadır.

Bu anayasal hakların yanında çok temel yasalar da ekosistemi ko-

rumaktadır. Başta Çevre Kanunu olmak üzere Orman Kanunu, Kül-

tür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Toprak Koruma ve Arazi

Kullanımı Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Türk Medeni Kanunu ve Ka-

bahatler Kanunu gibi birçok kanun ekosistem haklarıyla ilgili düzen-

lemeler içerir. Bunların dışında kanun hükmünde kararnamelerde de

ekosistemle ilgili içerik mevcuttur. Ayrıca çok sayıda yönetmelik çevre

hukuku ile ilgili düzenleme içerir

Burada Çevre Kanunu’nun önemi büyüktür. Henüz ekolojik hu-

kuk yasalaşmamışken çevre hukuku buna temel oluşturmaktadır; za-

ten ekolojik hukuk, çevre hukuku üzerinde yapılan çalışmalarla bu-

günlere gelmiştir. Çevre Kanunu’nun m.3’te yer verdiği ilkeler kısmı

ve sürdürülebilir kalkınmaya atıf yaptığı ilk maddesi ekolojik hukuk

mücadelesinde hayati önem taşır.

Tabii ki yalnızca Anayasa, kanunlar ve yönetmelikler bu mevzuatı

düzenlememektedir. Ülkemizin bağıtlandığı ekosistemle ilgili birçok

uluslararası antlaşma vardır. Bu antlaşmalar sayesinde sürdürülebilir

kalkınma kavramı hukukumuza girmiştir. Anayasa’nın 90. maddesi

gereği usulüne uygun yürürlüğe konulan uluslararası antlaşmalar

kanun hükmündedir. Üstelik usulüne uygun olarak yürürlüğe girmiş

temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalar ile kanunla-

rımız arasında çıkan bir ihtilafta uluslararası antlaşma hükümlerinin

esas alınacağı da yine m.90’da düzenlenmiştir. Temel hak ve özgürlük-

ler Anayasamızın 12. ve 74. maddeleri arasındadır ve çevre hakkını içi-

ne alan 56. madde de bu kısımda yer alır. Bu sebeple, çevre alanındaki

Müslüm Akıncı, Oluşum ve Yapılanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, KKK

Yay., Izmit, 1996, s.36 vd.