388 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Erdem İlker MUTLU
387
Edmund Burke (1793)
13
, Fransız devriminden sonra Robespierre’in
kitlelerin kontrolünü sağlamak için kullanmış olduğu “
terörün hakimi-
yeti
” (reign of terror) ifadesinin açıklamasını yapan ilk akademisyen-
dir. Robespierre, Fransız Devrimi’nin Yakoben liderlerinden biri olarak
devrim sonrası kargaşa ortamını rahatlatmak amacıyla demokratik
idealar peşinde pozitif bir araç olarak ileri sürmüştür. 1930’lara kadar
ise hep kargaşa ve anarşiyi bastırmak amaçlı olarak kullanılagelmiş-
tir. 1930’larda ilk kez Nazi iktidarı, daha sonra Mussolini İtalyası ve
Franco İspanyası gibi totaliter anlayışlar, terör deyimini muhalefetle
eş tutup, kitleleri kontrol altına alabilmek ve totaliter sosyal kontrolü
sağlayabilmek için terörle mücadele kavramına sarılmışlardır.
Modern anlamda terörizm kavramının kullanımı ise 1950ler-
den itibaren ortaya çıkmıştır. Söz konusu dönemde etnik veya radi-
kal dinsel bir grubun politik hedeflerine ulaşmak için kendisini işgal
veya kontrol altında tuttuğunu iddia ettiği gruba karşı mücadelesi
söz konusu olduğunda bu kavram devreye sokulmuştur.
14
Schmid ve
Jongman’ın (1998) bir araştırmasına atıf yapan Hoffman’a
15
göre 109 te-
rörizm tanımı arasında çoğunluk şiddet ve güç kullanımı (yüzde 84),
psikolojik etmen (yüzde 40), mağdur-hedef ayrımı (yüzde 30), savaş
strateji ve taktik (yüzde 30) içermektedir. Bir tek hususta tüm yazarlar
birleşmektedirler: “Terörizm, saldırgan bir kavramdır”.
16
Konunun sosyal kuramın ötesinde günümüz çağcıl toplumları
açısından bir de güvenlik kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi söz
konusudur.
GÜVENLİK KURAMI ve SOSYOLOJİK BAKIŞ
Tomis Kapitan
,
sui generis
(idiosyncratic) bulduğu birçok tanımın
yanında en genel ve öznelleşmemiş tanım olarak “
Siyasal amaçları
gerçekleştirmeye yönelik kesin bir şekilde sivil halka karşı şiddet veya şiddet
tehdidi içeren davranış
” ifadesini esas alınca karşımıza “kesin olarak si-
the-law-anarchist-criminology.pdf
13
The Works of the Right Honourable Edmond Burke Collected in Three Volumes,
Volume I, Sect II: Terror, London 1792, printed for J Dodsley, Pall Mall, s.120
14
Forst, Brian Terrorism, Crime and Public Policy, Cambridge University Press,
2009, s.3
15
Hoffman, Bruce. Inside Terrorism, Columbia University Press, New York,
Chicester,West Sussex, 1998, s.40
16
Ibid. s.31