dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Erdem İlker MUTLU

385

alanda terörü mücadele edilmesi gereken bir süreç mi yoksa kendi çı-

karları için bir kart olarak mı gördükleri eleştirisi de belki bu çalışma

açısından beklenmeyen bir katma değer oluşturabilecektir.

Bu iki hedefi gerçekleştirmek için Birleşmiş Milletler, Avrupa

Konseyi gibi uluslararası örgütlerin kararlarını da içeren uluslararası

hukukun ortak araçlarının yanında, Avrupa ve Amerika kıtasından

örnekler de insancıl bilimlere ait soyut yüksek çözünürlüklü betim-

lemelerin değerlendirilebilmesine daha büyük bir katkı sağlayacaktır.

Birleşmiş Milletler’in konuyla ilgili Güvenlik Konseyi kararları, Avru-

pa Birliği yönergeleri ve bazı iç hukuk kuralları yol gösterici normlar

olacakken, Amerika Birleşik Devletleri’nden ve Avrupa İnsan Hakları

Mahkemesinden iki dava da oluşturulan normların yargıçlar gözünde

öngörülebilirliği şüpheli

yorumlanma yöntemlerini anlatacaktır.

İlk olarak toplumbilim ve siyaset bilimi çerçevesinde şiddet ve si-

vil itaatsizlik ilişkisi üzerinde durmakta yarar bulunmaktadır.

SİVİL İTAATSİZLİK VE ŞİDDET ÜZERİNE

Hannah Arendt, şiddetin kökenindeki özneyi devlet olarak tespit

etmektedir.

Bunun en ileri boyutu da savaştır. Ancak savaş şiddetin

en kötüsü ve en yoğunu olmasına rağmen günümüz dünyasında apo-

kaliptik bir savaş batı uygarlığı açısından rasyonel bir çözüm değildir.

Bunun yerine hedefe varacak caydırıcı şiddet söz konusudur ki bu da

caydırıcılığın oranına göre nükleer silahlanma veya diğer kitle imha

silahlarının da devletler tarafından kullanıma hazır hale getirildiği

aşamalar görülmüştür. Ne var ki böylesine ileri bir teknolojinin getir-

diği diğer bir dengesizlik ise olağan konvansiyonel caydırıcılığa sahip

olamayan küçük devletlerin dahi çok etkili kitle imha silahlar yoluyla

Dünya’yı apokaliptik şiddete götürebileceği gerçeğidir. Bu durum da

özellikle savaşı hala

ratione ultima

olarak gören küçük ve geri kalmış

devletlerin bu şiddet sürecini rahatlıkla devam ettirmesinin yolunu

açmaktadır. Ancak Arendt burada daha önemli bir konuya dikkat

Dworkin, Ronald. Hakları Ciddiye Almak, Çev: Ahmet Ulvi Türkbağ, Dost, 2009.

Arendt, Hannah. Şiddet Üzerine, İletişim Yayınları, çev: Bülent Peker, 2012

Judith Butler, Frames of War,……. Ayrıca bkz. F.Engels, Herrn Eugen Dührung’s

Umwalzung der Wissenschaft, Kısım II, bölüm 4’te: “iktidar yapısı iktisadi ya-

pısıyla çelişen bir ülkenin şiddet araçlarına sahip siyasal iktidarı yenilgiye

mahkûmdur” diyerek iktidar ile şiddet kullanımı arasındaki ilişkiye atıf yapmak-

tadır.