23 / 561
Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü...
22
yoludur.
55
1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi’nin kural ve standartlarının
yerini almayı amaçlayan bir uygulama değildir.
56
I. GEÇİCİ KORUMAVE KİTLESEL AKIN KAVRAMLARI
Geçici koruma kavramının hem Avrupa Birliği hukukun-
da Yönerge’de hem de ulusal hukukumuzda Geçici Koruma
Yönetmeliği’nde tanımlandığı görülmektedir.
Avrupa Birliği’nde geçici koruma kavramı, Yönerge’nin 2. mad-
desinde tanımlanmıştır. Buna göre geçici koruma, üçüncü ülkelerden
gelen ve kendi ülkesine geri dönemeyen, yerinden edilmiş kişilerin
kitlesel sığınması ya da yakın bir kitlesel sığınma tehlikesi durumun-
da, özellikle de sığınma sisteminin bu akınla, etkili işleyişi olumsuz
biçimde etkilenmeksizin başa çıkamayacağına dair bir riskin bulun-
ması durumunda, ilgili kişilerin ve koruma talep eden diğer kimsele-
rin menfaatleri doğrultusunda bu kişilere acil ve geçici koruma sağ-
lanması anlamına gelir (m.2/1-a).
Yerinden edilmiş kişiler ise, kendi ülkelerini ya da bulundukları
yerleri terk etmek zorunda kalmış ya da özellikle uluslararası organi-
zasyonlar tarafından gelen bir istek üzerine tahliye edilmiş ve bu ül-
kede devam eden durum dolaysıyla güvenli ve sürekli koşullarda geri
dönemeyen üçüncü ülke vatandaşları ya da vatansız kişiler, Cenev-
re Sözleşmesi’nin 1A maddesi ya da başka uluslararası ya da ulusal,
uluslararası koruma sağlayan araçlar kapsamında bulunan, özellikle:
i) silâhlı anlaşmazlık bölgelerinden ya da yaygın şiddetten kaçan kişi-
ler; ii) insan haklarının sistematik ya da genel olarak ihlâl edilmesinin
kurbanı olmuş ya da böyle bir duruma maruz kalma konusunda ciddi
bir biçimde risk altında olan kişiler anlamına gelir (m2/1-c). Yönerge’de
sayılan durumlar politik durumlardır.
57
Yönerge, kitlesel sığınma kavramını da tanımlanmıştır. Buna göre
kitlesel sığınma, belirli bir ülke ya da coğrafî bölgeden kendiliğinden
55
Edwards, s.2.
56
Yönerge Önsözü Paragraf 10; Çiçekli, s.313.
57
Ekonomik ve Sosyal Komite ise geçici korumanın doğal afetler nedeniyle yerin-
den edilmiş kişileri kapsaması önerisinde bulunmuştur. Opinion of the Economic
and Social Committee, OJ 2001, C 155/24. Bu öneri Yönergede yer almamıştır.