Dergi(124)

TBB Dergisi 2016 (124)

Doğa ELÇİN

edilen zulmün ağırlığının kişinin şüphelenilen cezaî filinin niteliği ile

karşılaştırılacağı, özel bir biçimde ağır gaddar eylemlerin, sözde siyasî

bir amaç için yapılmış olsa bile ciddi siyasî nitelikli olmayan suçlar

olarak sınıflandırılabileceği belirtilmiştir. Ayrıca bu değerlendirmenin

hem suça katılanlar hem de suçu teşvik edenler için geçerli olduğu

vurgulanmıştır.

Üçüncü grup ise Birleşmiş Milletler’in amaçlarına ve ilkelerine

karşı bir suç işlediğini düşündürecek ciddi nedenler bulunan kişiler-

dir (m.28/1-a(iii)).

Dördüncü ve son olarak, bulunduğu üye devletin güvenliği bakı-

mından kişinin tehlike olarak görülmesi için makul nedenler varsa ya

da kişi özellikle ciddi bir suçtan kesin hüküm giymiş olması dolayı-

sıyla ev sahibi Üye Devlet’in toplumu için tehlike oluşturuyorsa geçici

korumadan hariç tutulabilir (m.28/1-b).

Bu gibi durumların gerçekleştiğini düşündürecek ciddi nedenle-

rin varlığının sınırı ise 28. maddenin ikinci fıkrasında belirlenmiştir.

Birincisi bu hariç tutma nedenleri yalnızca ilgilinin kişisel davranışla-

rı temeline dayandırılabilecektir. İkincisi hariç tutma kararı ya da ted-

birler orantılılık ilkesine dayandırılacaktır. Son olarak bir Üye Devlet

tarafından geçici koruma ya da aile birleştirilmesi imkânından hariç

tutulmuş kişiler, ilgili Üye Devlet’e karşı yargı yoluna başvurma yetki-

sine sahip olacaklardır (m.29).

Yönergeyle karşılaştırıldığında, YUKK m.91’de geçici koruma sağ-

lanacak kişi grupları, silâhlı çatışma ya da yaygın şiddetten kaçan ki-

şiler ve sistematik ve genel insan hakkı ihlâllerine maruz kalan ya da

suç işlediği; …ciddi kanaat mevcut olan bir şahıs hakkında tatbik edilemez.

Bu kapsamda yer alan kişiler 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi’nin 1F(c) madde-

sinde sayılan kişilerle aynıdır. Buna göre, Bu Sözleşme hükümleri: c) Birleşmiş

Milletlerin gaye ve prensiplerine aykırı fiillerden suçlu olduğu hususunda; ciddi

kanaat mevcut olan bir şahıs hakkında tatbik edilemez.

Yargı yoluna başvuru yetkisine sahip kişilerin sadece 28. madde kapsamında de-

ğerlendirilerek geçici korumadan hariç kişiler mi olduğu yoksa herhangi bir ne-

denle geçici koruma kapsamına alınmamış kişiler mi olduğu belirsizdir. Doktrin-

de 29. maddedeki yargı yoluna başvuru yetkisinin geniş yorumlanması gerektiği

ve herhangi bir nedenle örneğin koruma ihtiyacı bulunmaması nedeniyle geçici

korumadan hariç tutulan kişilerin de bu madde kapsamında olduğu yorumu ya-

pılmıştır. Kerber, s.213.