125

TBB Dergisi 2016 (125)

Mehmet ALKAN

malıdır. AİHM, Türkiye’nin iç düzenlemesinde tutuklamaya yapılan

itiraz davasının genelde duruşmasız yürütülmesi, talep olsa dahi du-

ruşma yapılmasının mahkemenin takdirine bırakılması yani gözden

geçirmenin tutuklu ve müdafi olmaksızın yapılmasının sözleşmenin

5’inci maddesinin ihlali olduğuna karar vermiştir.

Bu eksikliği gider-

mek için 270’nci maddeye 11.04.2013 tarih ve 6459 sayılı Kanun’la ekle-

nen hükümle, tutuklamaya itiraz edildiğinde Cumhuriyet Savcısından

görüş alınması durumunda bu görüşün şüpheli, sanık veya müdafiye

bildirilmesi sonrasında şüpheli, sanık veya müdafinin üç gün içinde

görüşünü bildirmesine olanak tanınarak silahların eşitliği ilkesinin

hayata geçirilmesi amaçlanmış, 108’inci maddede yapılan değişiklikle

de tutukluluğun devamına yapılan itirazlarda şüpheli veya müdafii

dinlenilmek suretiyle karar verilmesi hüküm altına alınmıştır.

Netice olarak;

insan hürriyetini kısıtlayan ağır bir yaptırım türü

olan tutuklamanın yerine getirilmesi ve denetlenmesi bakımından

Türkiye’nin mevzuatı ve uygulaması Komitenin bu konuda koymuş

olduğu ilkenin gereklerini karşılayacak durumdadır. Tutuklamaya iti-

razda görülen eksikliğin ise dördüncü yargı paketi ile giderilerek bu

konuda tam uyum sağlandığı söylenebilir. Ancak mevzuat kadar uy-

gulama da önemlidir, uygulanmayan iyi bir kanunun kimseye faydası

yoktur. En kötü kanun iyi uygulayıcıların elinde olumlu, en iyi kanu-

nun ise kötü uygulayıcıların elinde olumsuz sonuçlar verebildiği göz

önüne alındığında tutuklama konusunda ülkemizde sıkıntılı bir uy-

gulama olduğu görülmektedir. Nitekim 108’inci maddeye göre yapılan

periyodik incelemelerde sanıkların kefaleten serbest bırakılma yerine

05.01.2010 tarih ve 012215 sayılı Sevinç vd.-Türkiye kararı, Eker Kazancı, s.97.;

Serkan Cengiz/Fahrettin Demirağ/Teoman Ergül/Jeremy Mcbride/Durmuş

Tezcan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması

Kurum ve Kavramları, TBB Yayınları, Ankara, Kasım 2008, s.59; 05 Temmuz 2005

tarih ve 2072/023 sayılı Osvath-Macaristan, 04 Temmuz 2000 tarih ve 27915/95 sa-

yılı Niedbala-Polonya, kararları için bkz.

E.t.:29.05.2016

Değişiklik gerekçesi için bkz. 6459 sayılı Kanun “Madde 12- Soruşturma evre-

sinde şüphelinin tutukluluk halinin devam edip etmeyeceği hususunun dosya

üzerinden incelenmesi AİHM tarafından AİHS’e aykırı olarak değerlendirilmek-

tedir. AİHM’e göre, AİHS’in 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasının gereklilikleri

çerçevesinde ilgili şahsın bizzat kendisi veya gerektiğinde müdafisi aracılığıyla

dinlenme imkânının olması gerekmektedir. Yapılan düzenlemeyle, soruşturma

aşamasında şüpheli veya müdafiinin dinlenilmesi suretiyle inceleme yapılarak, si-

lahların eşitliği ilkesinin gereği yerine getirilmiş olacaktır.”

E.t.:29.05.2016