Sayi126

TBB Dergisi 2016 (126)

Ufuk YEŞİL

adaletsiz olmamalı ve rasyonel olmayan sebepleri ihtiva etmemelidir.

Üçüncü olarak da, özgürlüğe yapılan müdahalede kullanılan araçlar

yasal amaca ulaşmak için ihtiyaç duyulandan fazla olmamalıdır.

Mahkeme, orantılılık ilkesi ile ilgili ilk sayılabilecek değerlendir-

melerinden birisini Handyside/İngiltere başvurusunda yapmıştır.

Bu kararında Mahkeme, orantılılık ilkesini,

“demokratik bir toplumda

gereklilik”

şartının bir sonucu olarak değerlendirmiştir.

Bu karardan

sonra Mahkemenin orantılılık ilkesi ile demokratik bir toplumda ge-

reklilik kriteri arasındaki ilişkiye yönelik değerlendirmesi değişmemiş

ve bu yaklaşım Olsson/İsveç başvurusunda daha açık olarak şu şekil-

de ifade edilmiştir;

“Gereklilik kavramı müdahalenin zorlayan toplumsal bir

ihtiyaca tekabül ettiğini ve özellikle bu müdahalenin güdülen meşru amaç ile

oranlı olduğunu ifade eder.”

2. Devletlerin Takdir Yetkisi

AİHS’e taraf olan devletlerin farklı hukuk sistemleri ve uygulama-

ları bulunduğundan, Sözleşme’nin taraf devletlerin iç hukukundaki

uygulanış şekli de farklılık gösterir. Taraf devletlerin bazılarında Söz-

leşme Anayasanın üstünde bir konumda bulunurken, bazı ülkelerde

ulusal hukukun bir kaynağı olarak bile kabul görmemektedir. Dev-

letler arasında var olan bu farklılık, insan haklarının uluslararası bir

güvenceye kavuşturulması ile ülkelerin kendilerine ait anlayışa saygı

gösterilmesi gerekliliği arasında bir dengenin sağlanmasını zorunlu

kılmıştır.

Takdir yetkisi, devletlerin olayları değerlendirirken ve uluslararası

insan hakları belgelerinde düzenlenen hükümleri uygularken sözleş-

me kapsamındaki yükümlülükleriyle bağdaşır nitelikte ve kendileri

için en uygun olan insan hakları uygulamasını belirli bir dereceye ka-

Metin, s. 80.

AİHM Handyside/İngiltere kararı, Başvuru No: 5493/72,

int/eng#{“fulltext”:[“5493/72”],”documentcollectionid2”:[“GRANDCHAMBER

”,”CHAMBER”],”itemid”: [“001-57499”]}, (Erişim) 23.3.2016; Doğru, s. 161 vd.

Metin, s.83.

AİHM Olsson/İsveç kararı, Başvuru No:10465/83,

int/sites/tur/Pages/search.aspx#{“fulltext”:[“10465/83”],”documentcollecti

onid2 “: [“ GRANDCHAMBER”, “CHAMBER”,”DECCOMMISSION”], “ite-

mid”:[“001-57548”]}, (Erişim) 22.3.2016; Gözübüyük ve Gölcüklü, s. 373.

Doğru ve Nalbant, s. 140 vd.; Greer, s. 15.