23 / 393
Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı
22
dar seçebilmelerini ifade eder.
45
Mahkeme’nin görevi, ulusal düzey-
de alınan önlemlerin haklı ve orantılı olup olmadığını belirlemektir.
Haklarla ilgili alınan önlemlere ilişkin değerlendirmenin sınırı ulusal
merciler tarafından belirlenmekte, ancak bu mercilerin kararının Söz-
leşme koşullarına uygunluğunu AİHM denetlemektedir.
46
3. 15. madde İle Getirilen Sınırlamalar
AİHS’in 15. maddesi uyarınca taraf devletler olağanüstü hallerde
Sözleşme’de güvence altına alınan hak ve özgürlükleri askıya alma
yetkisine sahiptir. Ancak devletlere tanınan bu yetki sınırsız değildir
ve devletler bu yetkilerini
“savaş”
veya
“ulusun varlığını tehdit eden genel
bir tehlike”
halinde kullanabilirler.
Mahkeme, Lawless/İngiltere başvurusunda, “
ulusun varlığını tehdit
eden genel tehlike halinin
” ne anlama geldiğini belirtmiştir. Mahkeme-
ye göre bu kavram,
“bütün toplumu etkileyen ve Devleti oluşturan örgütlü
yaşama tehdit oluşturan istisnai bir kriz veya genel tehlike durumunu”
ifade
eder.
47
Sözleşme’ye tabi bir devlet 15. maddede kendisine tanınan yetki-
yi ancak durumun gerektirdiği ölçüde kullanabilir. Diğer bir ifadeyle,
45
Serkan Cengiz, “AİHM Kararlarının İç Hukuka Etkisi”,
Türkiye Barolar Birliği Der-
gisi
, S.79, Ankara 2008, s. 342.
46
AİHM, Handyside/Birleşik Krallık Davasında AİHM, sözleşmeye taraf devlet-
lere tanınan takdir yetkisinin sınırlarını şu şekilde çizmiştir; “Mahkeme Sözleş-
meci devletlere sınırsız bir takdir yetkisi tanımamaktadır. Bu Devlet eylemlerinin
sözleşme’ye uygunluğunu sağlamaktan mahkeme sorumludur; bir “kısıtlama”
veya “ceza” ile bağdaşır nitelikte olup olmadığına ilişkin nihai hükmü verme yet-
kisi mahkemeye aittir. Ulusal takdir yetkisi Avrupa denetimi ile el ele yürümek-
tedir. Böyle bir denetim, hem itiraz konusu yapılan tedbirin amacıyla, hem de
“gerekliliği” ile ilgilidir; yalnızca temel mevzuatı değil, aynı zamanda, bağımsız
bir mahkeme tarafından alınmış olsa bile, o mevzuatı uygulayan kararı da kapsa-
maktadır. Buradan hareketle, yetkili ulusal mahkemelerin yerini almanın hiçbir
biçimde Mahkeme’nin görevi olmadığı, Mahkeme’nin görevinin bu mahkemeler
tarafından takdir yetkileri kullanılarak alınmış kararların kapsamında incelenme-
si olduğu sonucu çıkmaktadır.” AİHM Handyside/İngiltere kararı, Başvuru No:
5493/72.
http://hudoc.echr.coe.int/sites/tur/Pages/search.aspx#{“fulltext”:[“5
493/72.”],”documentcollectionid2” :[“GRANDCHAMBER “,”CHAMBER”,”DEC
COMMISSION”],”itemid”:[“001-62057”]}, (Erişim) 24.3.2016; Ağırbaşlı, s. 98.
47
AİHM Lawless/İngiltere Kararı Başvuru No: 332/57, karar tarihi: 07.4.1961, .http:
//hudoc.echr.coe.int/sites/tur/Pages/search.aspx#{“fulltext”: [“332/57”], “ do-
cumentcollectionid2”: [“GRANDCHAMBER”,” CHAMBER “,”DECCOMMISSI-
ON”] ,”itemid”:[“001-57517”]}, (Erişim) 25.3.2016.