Sayi126

24 / 393

TBB Dergisi 2016 (126) Ufuk YEŞİL 23
devletlerin hak ve hürriyetleri askıya alma yetkisi, ulusun varlığını
tehdit eden şartlara sıkı sıkıya bağlıdır. Buna göre, devletin hak ve öz-
gürlükleri askıya alması meşru sayılsa bile, alınan önlemleri mutlak
zorunluluk çerçevesinde almış olması gerekir.48
Mahkeme, ulusun varlığını tehlikeye atan genel tehlike halinin
bulunup bulunmadığı konusunda karar merciinin öncelikle taraf dev-
letler olduğunu, ancak bu yetkinin sınırsız olmadığını ve ulusal takdir
marjının kendi denetimine de tabi olduğunu karara bağlamıştır.49
15. maddenin ikinci fıkrasında hiçbir koşulda (savaş ve diğer ola-
ğanüstü hallerde) sınırlanamayacak hak ve özgürlükler sayılmıştır.
Bu haklar; yaşam hakkı (md.2), işkence yasağı (md.3), kölelik yasağı
(md.4/1) ve suç ve cezaların yasallığı ilkesi (md.7) dir. Bu madde de
sayılmadığı için din ve inanç özgürlüğü, 15. madde kapsamındaki ko-
şulların oluşması halinde askıya alınabilecektir.
IV. FRANSA’DA DİN ve VİCDAN HÜRRİYETİ
Din ve vicdan hürriyetinin unsurları ve sınırlama nedenlerine de-
ğindikten sonra çalışmanın ana konusu olan Fransa’da din ve vicdan
hürriyetine, dini sembollerin kullanımına ilişkin düzenlemelere ve
AİHM’in konuya yaklaşımına değinmek gerekirse; Fransa’da din ve vic-
dan hürriyetinden bahsedildiğinde akla ilk gelen husus laik ilkesidir.
Fransa’da laikliğin tarihsel gelişimine ve uygulamasına geçmeden önce
laiklik kavramının incelenmesinin fayda olduğu düşünülmektedir.
A. LAİKLİK
Yunanca’da “halktan olan” anlamına gelen “laikos” ve Latince’deki
“din işleriyle ilgisi bulunmayan” anlamına gelen “laicus” kelimelerinin
kökünü oluşturan, Yunancada ruhban olmayan halk manasına gelen
“laos” kelimesinden türeyen “laik” deyimi, dilimize Fransızca’daki
“lai/laic/laique” sıfatından geçmiştir.”50
48 Tezcan ve Erdem ve Sancakdar, s. 92.
49 AİHM İrlanda/İngiltere kararı, Başvuru No.5310/71, karar tarihi: 18.01.1978,
{“fulltext”:[“5310/71”],”documentcollection
id2”:[“GRANDCHAMBER”,”CHAMBER”],”itemid”:[“001-57506”]}, (Erişim)
25.3.2016; Doğru, s. 194.
50 Adnan Küçük,“Laikliğe İlişkin Tartışmalar ve İki Laiklik Modeli”, Türkiye’de Din
Özgürlüğü ve Laiklik, (Edi.: Hasan Yücel Başdemir), Liberte Yayınları, Ankara