Sayi126

Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı

senin toplumun ve sosyal hayatın tüm kesimlerinde egemen olduğu

ve bu manada hiçbir boşluk bırakmadığı, ihtilal sonrası dönemde de

tam tersi bir uygulamayla dinin hayatın tüm kesimlerinden çıkarıla-

rak bireyin içine hapsedilmek istenen bir unsur olarak kabul edilmesi

yönündeki gayretler dikkat çekmektedir.

Tarihsel gelişim süreci göz önüne alındığında, Fransa’da laiklik il-

kesi ve bununla bağlantılı olarak din ve vicdan hürriyetinin insanlar-

daki kabulünün yukarıdan inmeci bir zihniyetle değil taban hareketi

şeklinde olduğu, bu hürriyetin kazanılması uğruna on binlerce kişinin

hayatından olduğu ve aslında son zamanlarda Fransa’da laiklikle ilgili

taşınan endişelerin ve çokta anlam verilemeyen yasaklayıcı düzenle-

melerin bundan kaynaklandığı söylenebilir. Yani insanlar zorluklarla

kazandıkları ve kendileri için çok önemli olduğunu kabul ettikleri ka-

zanımları kaybetmek istememektedirler.

Fransa’nın laiklik anlayışının üç ilkeyle formüle edilebileceği söy-

lenebilir; bunlar Cumhuriyetin birliği, dini-felsefi geleneğin çoğulcu-

luğuna saygı ve vicdan özgürlüğüdür.

Fransız laikliği, tarafsızlık prensibi üzerine inşa edilmiştir. Ta-

rafsızlıktan kasıt, devletin bütün dinlere saygılı olması, eşit mesafe-

de durması ve dini çoğunluğu tanımasıdır. Anayasa, belirli bir din ya

da kiliseye atıfta bulunmaz, ulusal din veya kilise yoktur. Tarafsızlık,

devletin bütün dinleri görmezden geleceği anlamına da gelmez. Fran-

sa, Anayasa ve yasalarında dini özgürlükleri tanımakta ve korunmak-

tadır. Ama bazı özgürlükler, Fransa’nın korumacı refleksleri nedeniyle

oldukça sınırlandırılmaktadır. Örneğin, Stasi raporundan sonra çıka-

rılan yasa ile dikkat çekecek dini sembollerin kullanımı ve 2010 yı-

lında kamusal alanda yüzü kapatan burka ve nikap tarzı kıyafetlerin

giyilmesi yasaklanmıştır.

Anayasa ve yasalar insanlara özgürce dinlerini seçme, değiştir-

me ve yaşayabilme hakkı tanımaktadır. Fransız Anayasası herkese ırk,

din, köken ayrımı yapmaksızın kanun önünde eşit olduklarının ve

dini inançlarına saygı gösterileceğinin garantisini vermektedir. Dini

özgürlüklere yapılabilecek müdahaleler ceza kanunu anlamında yap-

tırıma tabi tutulmuş ve dini ya da ırkçı saldırılar yasaklanmıştır.