Sayi126

Kolluk Gözetim Komisyonu Hakkında Mevzuat Eksenli Kısa Bir Değerlendirme

GİRİŞ

Avrupa Birliği’nin tavsiyeleri ve ilerleme raporlarının etkisiyle kol-

luğa yönelik etkin bir şikâyet mekanizması olarak görülen “Kolluk Gö-

zetim Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun” 03/05/2016 TBMM’de

kabul edilmiş ve Cumhurbaşkanı’nın onayının ardından 20/05/2016

tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yeni kuru-

lan bu komisyonla birlikte Türkiye’nin yargı harici insan hakları koru-

ma mekanizmalarına bir yenisi daha eklenmiştir. Mevzuatta benzer

işlevleri yerine getirebilme kapasitesine sahip Kamu Denetçiliği Kuru-

mu ve yeni ismiyle Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu gibi iki

kurum olmasına rağmen yine de böyle bir komisyonun kurulmasının

gerekliliği kanaatimizce tartışmalıdır.

İlk olarak, böyle bir mekanizmanın kurulmasının altında yatan

nedene bakıldığında, karşımıza Avrupa Birliği’nin ilerleme raporların-

daki kolluk gözetim mekanizmasına ilişkin tavsiyeleri çıkmaktadır.

Ancak kurulan komisyonun, raporlardaki tavsiyeleri karşılayabilip

karşılayamayacağı şüphelidir. Raporlara bakıldığında kurulması tav-

siye edilen mekanizmaya dair en fazla vurgunun komisyonun “ba-

ğımsızlığına” ilişkin olduğu görülmektedir. Oysa kabul edilen kanun-

la oluşturulan komisyonun bağımsızlığı oldukça kuşkuludur.

İkinci olarak, benzer fonksiyonları yerine getirebilme kapasitesi-

ne sahip iki tane kurum olmasına rağmen, bir üçüncüsünü kurmak,

komisyonun işlevselliğine zarar verebilecektir. Komisyonun işlevine

zarar vermese dahi hak ihlaline uğradığını düşünen kişilerden birbi-

rine çok yakın alanlarda faaliyet gösteren başvuru yollarından birini

seçmelerini beklemek usul ekonomisine uygun olmadığı gibi kafa ka-

rışıklığına neden olma ihtimali de yüksektir.

Üç başlıktan oluşan bu çalışmada ilk olarak Avrupa Birliği ilerle-

me raporları incelenmiş olup, AB’nin kolluk gözetim mekanizmasın-

dan beklentileri analiz edilmiştir. Takip eden başlıkta Kolluk Gözetim

Komisyonu, mevzuat ve gerekçesi çerçevesinde incelenerek işlevleri

tetkik edilmiştir. Üçüncü ve son başlıkta ise Türkiye’deki benzer me-

kanizmalarla Kolluk Gözetim Komisyonu başta bağımsızlık olmak

üzere çeşitli yönlerden karşılaştırılmıştır. Sonuç bölümünde ise böyle

bir komisyon kurulmasının gerekliliği tartışılarak alternatif bir öneri

getirilmiştir.