Dergi 128

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü Bakımından Devletlerin Pozitif Yükümlülüğü

The concept of the positive obligation sits on the state’s duty

of protection of people who are subjects of the state’s sovereignty.

It should be noted that there is a horizontal relationship between

the state and the individual; however, the positive obligation of the

state extends to the relations of individuals as well. Indeed, the sta-

te has to procure the effective protection of rights, which are gua-

ranteed under the European Convention of Human Rights, in betwe-

en individuals who are entitled to enjoy similar freedoms.

Together with a legal analysis which should be made with res-

pect to states’ positive obligations on both horizontal and vertical

relations in the field of the freedom of assembly and demonstration,

a compliance study on Turkish regulations and practice should be

conducted by taking into consideration of the European Convention

of Human Rights and relevant precedents and the Turkish Consti-

tution.

Keywords:

Positive Obligations of the States, Freedom of As-

sembly and Demonstration, Article 11 of European Convention of

Human Rights, Vertical Effect of Positive Obligations, Human Rights,

Article 13 of the Constitution, Counterdemonstration, Freedom of

Assembly and Demonstration under State of Emergency.

Giriş

Bireysel bir hak olan ifade özgürlüğünün toplu kullanımı niteli-

ğinde olan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının aslında ifade özgür-

lüğü örneğinde diğer tüm bireysel hakların bir tamamlayıcısı oldu-

ğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

(“

AİHS

”) 11. maddesi ile Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 34. maddesi

kapsamında da korunan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkını kullan-

mak isteyen insanlar kalabalıklar oluşturarak toplu bir şekilde sesleri-

ni duyurmak ve genelde siyasi iktidar üzerindeki etkilerini arttırmak

amacını gütmektedirler. Bu kimselerin o kalabalıklar içinde bireysel-

liğinden sıyrılarak o topluluğun bir üyesi olarak davrandığı gözlem-

lenmeye başlanır. Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin içinde bulunan

kişilerin topluluk içindeyken, topluluğu bir araya getiren etkenlerin

etkisiyle tek başına hiçbir zaman yapmayacağı davranışlar sergilemesi

de mümkündür.

İşte bu ihtimal karşısında Türkiye’de olduğu gibi bir-

çok ülke hukuk sisteminde toplantı ve gösteri yürüyüşleri hakkı bir-

Engin Fırat, Toplanma Özgürlüğü ve Sınırları – Toplumsal Olaylara Müdahalenin

AİHS Madde 3 Kapsamında Değerlendirilmesi, TAAD, Yıl:5 Sayı:19, 2014, s. 751.