Dergi 128

TBB Dergisi 2017 (128)

Çiğdem ÇIMRIN

takım sınırlamalara tabi tutulmuştur. Fakat bu sınırlamaların Avrupa

İnsan Hakları Mahkemesi (“

AİHM

”) içtihatları kapsamında değerlen-

dirildiğinde asla hakkın özüne dokunur nitelikte olmaması gerektiği

açıktır. Bu bağlamda bu makalenin de konusu olan devletlerin pozitif

yükümlülükleri büyük önem taşımaktadır. Gerçekten de toplanma ve

örgütlenme özgürlüğü hakkı Birleşmiş Milletler Özel Raportörünün

de belirttiği gibi uluslararası insan hakları hukuku kapsamında dev-

letlerin hem etkin bir şekilde barışçıl toplantıları korumaya yönelik

hem de barışçıl toplanma özgürlüğünü gerçekleştirmeyi kolaylaştırıcı

pozitif yükümlülüğü bulunmaktadır.

Bu çerçevede Özel Raportör tarafından devletlerin (i) barışçıl top-

lanma hakkını, ifade özgürlüğü ile örgütlenme hakkını kullanmakta

olan bireylere karşı fazla güç kullanımı gibi ihlâle yola açıcı davranış-

lardan kaçınma; (ii) bu hakları kullanmakta olan bireyleri devlet dışı

aktörlerin suiistimalinden koruma ve (iii) ihlâllerin gerçekleşmesini

önleyici pozitif önlemler alarak bu hakları uygulamak ve böylelikle

herkesin özgürce ve etkin bir şekilde bu haklardan faydalanmalarını

sağlamaları gerekliliğine işaret edilmiştir.

Diğer bir anlatımla, Özel

Raportör her hakkın getirebileceği üç tür yükümlülüğü yani devlet or-

gan ve görevlilerinin kendilerinin bir ihlâlde bulunmamasını gerekti-

ren ‘saygı gösterme yükümlülüğünü’, devletin hak sahiplerini üçüncü

tarafların müdahalesine karşı korumasını ve faillerin cezalandırılma-

sını gerektiren ‘koruma yükümlülüğünü’ ve son olarak hakkın tüm-

den gerçekleştirilmesi ve etkin kılınması amacıyla özel pozitif tedbir-

lerin alınmasını gerektiren ‘uygulama yükümlülüğünü’ ifade etmiştir.

Benzer şekilde İnsan Hakları Konseyi 2013 yılında aldığı kararın-

da “devletlerin insan haklarını koruma ve destekleme ve insan hakları

ihlâllerini önlemekle yükümlü” oldukları belirtilerek tüm Birleşmiş

Milletler üye devletlerini egemenliklerinde bulundurdukları birey ve

gruplara barışçıl toplantı özgürlüklerinden en iyi ölçüde faydalan-

maları için güvenli ve uygun bir çevrenin sağlanması ile iç hukuk ve

Maina Kiai, Report of the Special Rapporteur on the rights to freedom of peaceful

assembly and association, UN document A/HRC/23/39, 24.04.2013, §49.

Maina Kiai, Summary of the Human Rights Council panel discussion on the pro-

motion and protection of human rights in the context pf peaceful protests prepa-

red by the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights,

UN document A/HRC/19/40, 19.12.2011, §14.