471 / 545
470
Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi
Beyaz tenli, Kafkas ve Afro-Amerikan kökenli Homer Adolph
Plessy, East Louisiana Demiryolu Şirketi ile New Orleans’tan
Covington’a gitmek için bilet alır. Plessy trene biner ve beyaz yolcular
için ayrılmış bölüme geçer. Bunun üzerine, kondüktör Plessy’ye be-
yazlar için olmayan bölüme geçmesini söyler, aksi takdirde onu tren-
den atacağını ve tutuklanacağını belirtir. Talimata uymaması üzerine
Plessy, bir polis memurunun yardımıyla, vagondan zorla çıkarılır ve
tutuklanır.
136
Yukarıdaki olay Anayasa’nın 13.
137
ve özellikle 14. Değişiklik’le-
rine
138
ayrıca “Eşit Koruma İlkesine” (Equal Protection Clause) aykırı
olduğu iddiasıyla 1896 yılında ABD Yüce Mahkemesinin önüne gelir.
Mahkeme yediye karşı bir oy ile aldığı kararda, beyazlar ve siyahlar
için ayrılan tesisler eşit olduğu sürece 14. Değişiklik’i ihlal etmediği
belirtir. Mahkemeye göre bu ayrım, farklı ırklara alçaltıcı bir dam-
ga vurmaz. Bu yüzden ilgili kanun Anayasa’ya uygundur.
139
Yedi
hâkimin oyuyla alınan karara sadece Yargıç Harlan katılmaz ve karşı
oy yazısında:
“Anayasa’nın bakış açısıyla, hukukun gözünde, bu ülkede üs-
tün, baskın bir yurttaş sınıfı yoktur. Burada kast sınıfı yoktur. Anayasamız
farklı renkler karşısında renk körüdür, ve vatandaşları arasında sınıflaşma-
yı tanımaz, hoş görmez. Sivil haklar açısından tüm yurttaşlar hukuk önünde
eşittir”
gerekçesiyle karara karşı çıkar.
140
Bu karar “ayrı fakat eşit” (separate but equal) ilkesi olarak adlan-
dırılır. “Ayrı fakat eşit” ilkesi hayatta farklı ama eşit olmayan devlet
136
Plessy v. Ferguson
137
“Birleşik Devletler’de veya Birleşik Devletler yetkisi altındaki yerlerde, hak ede-
rek mahkûm edilmiş kişinin cezası karşılığı olma dışında, kölelik veya zorla çalış-
tırılma uygulanmayacaktır.
K
ongre, uygun yasalarla bu maddeyi uygulatma yetkisine sahip olacaktır.”, Amerika
Hakkında Amerika Birleşik Devletler Anayasası Açıklamalı, s. 39
138
Değişiklik’in ilgili bölümü şu şekildedir: “Birleşik Devletlerde doğmuş veya Bir-
leşik Devletler uyruğuna geçmiş ve Birleşik Devletler yetkisine tabi olan herkes,
Birleşik Devletler’in ve ikamet etmekte oldukları eyaletin vatandaşıdır. Hiç bir
eyalet, Birleşik Devletler vatandaşlarının ayrıcalık ve bağışıklıklarını kısıtlayacak
yasa yapmayacak veya uygulamayacak, ve hiç bir eyalet yasal gerekler yerine ge-
tirilmeden bir kişiyi yaşamından, özgürlüğünden ya da malından yoksun etme-
yecek; ya da kendi yargı yetkisi içindeki bir kişiyi, yasaların eşit koruması dışın-
da bırakmayacaktır.”, Amerika Hakkında Amerika Birleşik Devletler Anayasası
Açıklamalı,s. 39
139
Plessy v. Ferguson
140
Plessy v. Ferguson