18 / 457
17
TBB Dergisi 2017 (130)
Volkan MAVİŞ
yüzüne çıkmalarını istememesi daha makul bir gerekçe olarak görün-
mektedir.
12
II. Dünya Savaşı’ndaki kıyımlara karşı gelişen bir başka tepki de
Uzak Doğu Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi’nin (Tokyo Savaş
Suçları Mahkemesi) kurulması olmuştur. 19 Ocak 1946’ta kurulan Tok-
yo Mahkemesi’nin kuruluş statüsünün genel hatlarıyla Nürnberg ör-
neğine paralellik gösterdiği söylenebilir.
13
Her iki mahkeme de konu
bakımından aynı suçlar üzerinde yargı yetkisine sahiptir. Öyle ki
suçların unsurlarına ilişkin düzenlemeler dahi birbirlerine oldukça
yakındır. Ancak Nürnberg’in aksine Tokyo Mahkemesi, dini saikle iş-
lenen zulmetme fiilleri üzerinde yargılama yetkisine sahip değildir.
14
Bunun esas sebebinin Nazilerin insanlığa karşı suçları işlerken dini
saikle Yahudileri hedef gözetmesi olduğu söylenmektedir.
15
20. yüzyılın ilk yarısında hızlı bir gelişme gösteren uluslararası
ceza hukuku, 1990’lara kadar kayda değer bir başarı sergileyememiş-
tir.
16
Bu dönem, daha ziyade ülkelerin kendi iç hukuk yollarına ilişkin
düzenlemeler yaptıkları bir süreç oldu. Örneğin, Fransa 1964 yılında
insanlığa karşı suçlar bakımından zamanaşımı hükümlerinin uygu-
lanmayacağına dair bir kanun kabul etti.
17
1990’lı yıllardaki korkunç
katliamlar ise devletlerin ilgisini tekrar uluslararası hukuka çekmiştir.
Bu dönemde etkin bir rol oynayan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konse-
yi, gelişmelerin seyrini önemli ölçüde etkiledi. Konsey’in kurduğu iki
ad hoc
mahkeme, uluslararası ceza hukuku için hayati bir kaynak hali-
12
William A. Schabas, Genocide in International Law: The Crime of Crimes, Camb-
ridge University Press, Cambridge 2003, s. 10, 11.
13
Tokyo Mahkemesi, Nürnberg Mahkemesi’nin gölgesinde kalmaktan kurtulama-
mıştır. Bu durumun esas sebebi, Nazi Almanyası’nın daha geniş çaplı mağduri-
yet yaratması olabilir. Yine, Nürnberg Yargılamaları dahi Tokyo’dakilere kıyasla
daha meşru görülmüştür. Dominic McGoldrick/Peter Rowe/Eric Donnelly, The
Permanent International Criminal Court: Legal and Policy Issues, Hart Publis-
hing, Oregon 2004, s. 14-21.
14
Uzak Doğu Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi Kuruluş Statüsü, 19.01.1946,
T.I.A.S. No. 1589.
15
Fujita Hisakazu, “The Tokyo Trials Revisited”, in The Legal Regime of The Inter-
national Criminal Court: Essays in Honour of Professor Igor Blishchenko, Marti-
nus Njhoff Publishers, Brill 2008, s. 44.
16
Bu durgunluğa gerekçe olarak Soğuk Savaş süresince doğu ve batı blokları arasın-
daki iletişim kopukluğu gösterilmektedir. Bkz. Benjamin N. Schiff, Building the
International Criminal Court, Cambridge University Press, New York 2008, s. 37.
17
Geras, s. 23.