Dergi 130

188

Türk Mevzuatında Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu

GİRİŞ

Çevreyi kirletenin hukuki sorumluluğuna gidilmesinin amacı,

çevrenin kirlenmesine neden olan kişiye, ortaya çıkan zararın tazmin

ettirilmesidir. Hukuki sorumluluk, çevresel bozulmanın yol açtığı za-

rarların ödettirilmesini sağlaması nedeniyle, kirleten öder ilkesinin

hukuki ve mali araçlarından biri olarak kabul edilmiştir. Çevre so-

runlarının çözümüne yönelik olarak hukuki sorumluluk kurallarının

amacı çevreyi kirleten faaliyetlerden zarar gören kişilerin uğradıkları

zararın tazminini, eski hale getirilmesini, bu tür faaliyetlerin zarar ve-

rici etkilerinin önlenmesini sağlamaktadır. Bu kapsamda, çevrede olu-

şan zararın giderilmesini öngören çevresel sorumluluk kavramı, zara-

ra sebep olanların üstlenmesi gereken sorumluluğu ifade etmektedir.

Avrupa Birliği’nde, çevresel sorumluluğa ilişkin boşluğun doldu-

rulması amacıyla, 21 Nisan 2004 tarihinde Avrupa Parlamentosu ve

Konseyi’nin Çevresel Zararların Önlenmesi ve Giderilmesine ilişkin

Çevresel Sorumluluk Direktifi (kısaca: Çevresel Sorumluluk Direktifi)

kabul edilmiştir. Avrupa Birliği Antlaşması’nın çevrenin korunması

amacına yönelik olan 191. maddesine dayanılarak çıkarılan Çevresel

Sorumluluk Direktifi’nin 1. maddesi, bu Direktif’in amacının kirleten

öder ilkesi esas alınarak çevresel zararların önlenmesi ve giderilmesi-

ni hedefleyen bir çevresel sorumluluk anlayışının çerçevesini ortaya

koymak olduğunu belirtmiştir.

Bu açıdan uluslararası çevre hukuku veya Avrupa Birliği Hukuku

gibi bölgesel çevre hukuku sistemlerinde çevresel sorumluluk kural-

larında, ortak kaynakların kullanımı ile bu kaynakları kirletici faali-

yetlerin kesinlikle yasaklanmasına ilişkin çerçeve ilke ve kurallara da-

yanıldığı görülmektedir. Bu bağlamda ulusal mevzuatımızın yeniden

değerlendirilmesinde ve yeni ilke ve kuralların getirilmesinde ciddi

anlamda gereklilik ve fayda bulunmaktadır.

Çalışmanın genelinde

amaçlanan çevreyi kirletenin sorumluluğunu özel hukuk açısından

belirlemek olduğundan, çevreyi kirletenin ulusal üstü hukuk, idare

hukuku ve ceza hukuku açısından sorumluluğu çalışmanın kapsamı

dışında bırakılmıştır.

Süheyla Alıca, “Çevrenin Korunmasına İlişkin Sorumluluk Kurallarının Yargıtay

Kararları Kapsamında İncelenmesi”,

YÜHFD,

Vol: VIII, No.1, 2011, s.40.