190 / 457
189
TBB Dergisi 2017 (130)
Zeynep GÜDÜK
1. Genel Olarak Hukuki Sorumluluk ve Türleri
Hukuki sorumluluk, en geniş anlamıyla kişinin başkasına verdiği
zarar sebebiyle ortaya çıkan zararı giderim yükümlülüğüdür.
2
Sorum-
luluk, bir eylem neticesinde ortaya çıkan zarardan kimin sorumlu ol-
duğunu gösteren, zarar görenin, zarar verenden zararı telafi etmesini
talep hakkını düzenleyen normlar bütünüdür.
3
Sorumluluk, “haksız fiil sorumluluğu” ve “borca aykırılıktan do-
ğan sorumluluk” olarak ikiye ayrılmaktadır.
4
Haksız fiil sorumlulu-
ğuna ilişkin Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 49. maddesi genel bir
sorumluluk hükmüdür ve dar anlamda haksız fiil sorumluluğunu dü-
zenlemiştir. Haksız fiil sorumluluğu, kusur sorumluluğu ve kusursuz
sorumluluk olarak ikiye ayrılmaktadır. Kusursuz sorumluluk halleri,
olağan kusur sorumluluğu ve ağırlaştırılmış kusur sorumluluğu baş-
ka bir deyişle tehlike sorumluluğu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
5
Tehlike sorumluluğu dışındaki kusursuz sorumluluk halleri, olağan
kusur sorumluluğu olarak anılmaktadır.
6
Buna göre haksız fiili so-
rumluluğunu “kusur sorumluluğu” ve “kusursuz sorumluluk” olarak
ikiye ayırıp, inceleyebiliriz.
7
1.1. İlke: Kusur Sorumluluğu
Kusur sorumluluğu, “sübjektif sorumluluk” veya “dar anlamda
haksız fiil sorumluluğu” şeklinde de ifade edilmektedir.
8
Kusur so-
2
Ahmet Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi, Ankara,
2015, s.30; Hasan Demir, Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu, Yüksek Lisans
Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü, 2011, s.60.
3
Birol Ertan, Kıvılcım, Ertan, Çevre Hukukunda Sorumluluk,
TODAİED
, C.38, Sayı
3, Eylül 2015, S.1-18, s.2.
4
Kemal Oğuzman, Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçiril-
miş Güncelleştirilmiş Sekizinci Bası, İstanbul, 2010, s.14; Şafak Kaypak, “Çevrenin
Korunmasında Sorumluluk Hukukunun Yeri”, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku
Sempozyumu, 2009, s.319.
5
Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınevi, İstanbul, 2015,
s.452.
6
Oğuzman/Öz, s.6.
7
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde kusur sorumluluğu, 65.
maddesinde kusursuz sorumluluk üst başlığı adı altında hakkaniyet sorumlulu-
ğu, 66. maddesinde özen sorumluluğu üst başlığı adı altında adam çalıştıranın
sorumluluğu ve özen sorumluluğu üst başlığı adı altında 67. maddesinde hayvan
bulunduranın sorumluluğu ve yine aynı üst başlık adı altında yapı malikinin so-
rumluluğu ve 71. maddede tehlike sorumluluğu ve denkleştirmeyi düzenlemiştir
8
Oğuzman/Öz, s.6.