Dergi 130

194

Türk Mevzuatında Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu

ninin sorumluluğunun söz konusu olabilmesi için ayrıca doğan zarar

ile önemli ölçüde tehlike arz eden işletmenin faaliyeti arasında uygun

illiyet bağı bulunması şarttır. Sorumluluğun kurulması için hukuka

aykırılık bağı ve tehlike bağının da değerlendirilmesi gerekir.

Madde gerekçesinde de açıklandığı üzere zarar, “tipik tehlike ol-

gusunun doğurduğu tipik zarar”dır. Tipik olmayan zararlar tehlike

sorumluluğu kapsamında değildir. Örneğin nükleer santral işletme-

sinde en tipik zarar radyoysan sızıntısına bağlı olan zarardır. Fakat

şiddetli bir rüzgar sebebiyle santral binasındaki tabelanın yerinden

çıkıp birine çarpıp zarar vermesine yol açarsa bu zarar tipik bir zarar

değildir.

TBK m.71 düzenlemesi, işletme kavramına bağlı sorumluluklar-

dandır. TBK m.71/1’de, önemli ölçüde tehlike arz eden bir işletmenin

faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi-

nin ve varsa işletenin müteselsilen sorumlu olacağı öngörülmektedir.

Buna göre, işletme sahibi ve varsa işleteni, tipik tehlikeli olgunun ger-

çekleşmesi ile meydana gelen zarara, kusuru bulunmasa da katlan-

mak zorunda kalacaktır.

Kanun’a göre tehlike arz eden faaliyetin bir işletme faaliyeti olma-

sı gerekmektedir. TBK’ya göre işletmenin ticari işletme olma koşulu

aranmamıştır. Bu maddedeki uygulamaya ticari olmayan işletmeler

de dâhildir

. İşletme faaliyetine hukuk düzeni tarafından izin veril-

miş olması önemli değildir. Genellikle tehlikeli faaliyetler izne tabi-

dir. Kanun yetkili makamlardan izin alınmış olmasının sorumsuzluk

sebebi olamayacağını düzenlemiştir. Fakat TBK m.71/4’e göre yetkili

makamlardan izin alınıp alınmaması, sonuçların oluşumu bakından

farklıdır. Buna göre işletme faaliyetinin kanunlara ve yetkili ma-

kamlarca öngörülen usule göre izin alınarak yapılmış olması halin-

de doğan zararda denkleştirme ilkesi kabul edilmiştir.

TBK m.71/4

Saraç, s. 25; Kılıçoğlu, 2015, 363; Yıldırım, s. 202.

Akıncı, s.167; Yıldırım, s.202.

Saraç, s.37.

Kılıçoğlu, s.363.

Kılıçoğlu, s.365; Akıncı s.169;Bu konudaki tartışma ve açıklamalar için bkz: İlhan

Ulusan, Türk Borçlar Kanunu’nda Yer Alan Genel Tehlike Sorumluluğu Kura-

lına İlişkin Birkaç Tespit ve Hukuk Düzeni Tarafından Faaliyetine İzin Veril-

miş Önemli Ölçüde Tehlike Arz eden İşletmelerin Yol Açtığı Zararların Uygun

Bir Bedelle DenkleştirilmesiSorunu