191 / 457
190
Türk Mevzuatında Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu
rumluluğu, sorumluluk hukukunun genel ilkesi olup, en yaygın uy-
gulanan sorumluluk türüdür. TBK’da kusur tanımına yer verilme-
miştir. Kusur bir kimsenin hukuk düzeni tarafından onaylanmayan
ve uygun bulunmayan davranış biçimi olarak tanımlanabilir. Hukuk
düzeni davranışın bu şekilde olmasını beklememesinden dolayı kişiyi
kusurlu saymaktadır.
9
Yargıtay farklı kararlarında kusur için,
“hukuk
düzenince kınanan, beğenilmeyen bir zihin ve ruh hali, bir irade eksikliği ol-
gusuyla ortaya çıkan davranış”
şeklinde bir tanımlamaya yer vermiştir.
10
Bu sorumluluk şeklinde zarar kimin kusuru sonucu doğmuşsa zararı
gidermekle o yükümlüdür.
11
Bu sebeple, sorumluluğun doğması için
zarar, uygun nedensellik bağı ve hukuka aykırılık unsurlarının yanın-
da zarar verenin davranışının kusurlu olması da aranır.
12
1.2. İstisna: Kusursuz Sorumluluk
Sorumluluk hukukunda, kusura dayanmayan sorumluluk yerine
“kusursuz sorumluluk”, “sebep sorumluluğu”, “sonuç sorumluluğu”,
“objektif sorumluluk” “umulmayan hal sorumluluğu” gibi terimler de
aynı anlamda kullanılmaktadır.
13
Hukuki sorumlulukta kural kusura dayanan sorumluluk olmakla
birlikte, bir takım sosyal düşünceler ve hakkaniyet gereği oluşan za-
rar nedeniyle kusuru bulunmayan bazı kişilerin sorumlu tutulmaları
gerekmiştir. Kusuru olmayan bazı kişilerin sorumlu olmasını kanun
koyucu da kabul etmiş ve buna “
kusursuz sorumluluk
” adı verilmiştir.
14
Kusursuz sorumluluğun kabul edilmesinde dikkat ve özen ilkesi,
hakkaniyet ilkesi ve tehlike ilkesi esas alınmaktadır.
15
Dikkat ve özen
ilkesine göre, kişi gerekli dikkat ve özeni göstermediği için oluşan za-
rardan dolayı kusuru bulunmadığı halde sorumludur. Buna örnek ola-
rak adam çalıştıranın (TBK m.66), hayvan barındıranın (TBK m.67), ev
9
Kılıçoğlu, s.306.
10
Ertan, s.2.
11
Mustafa Ateş, “Çevre Kanununa Göre Çevre Kirlenmesinden Doğan Hukuki So-
rumluluk”,
ABD
, 1995/2, s.69.
12
Kılıçoğlu, s.306 vd., Hasan Demir, Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu, Yük-
sek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011, s.63.
13
Ateş, s.70; Eren, Borçlar Hukuku, s.449, Oğuzman/Öz, s.131; Demir, s.64. Kılıçoğ-
lu, s.312; Yongalık, Aynur, Çevre Sorumluluk Sigortası, Ankara 1998, s.64.
14
Kılıçoğlu, s.312.
15
Kılıçoğlu, s.312 vd., Ateş, s.70.