Dergi 130

442

Güney Çin Denizi Tahkiminde Hakemlik Mahkemesi’nin İnsanlığın Ortak Mirası ...

oldukça dar kalan bu deniz alanında ekonomik değeri olan bir doğal

kaynak bulunuyorsa, bunun, kendine has bir ekonomik yaşam şartını

karşılayıp karşılamadığını tespit için yukarıda değindiğimiz kriterler

çerçevesinde değerlendirme yapılacaktır. İşte koruma da bu noktada

kendisini göstermektedir.

Gerçekten de Hakemlik Mahkemesi aksi bir yorum yapmış olsay-

dı, gelişmiş sanayici devletlerin ve/veya bunların tabiiyetindeki çoku-

luslu şirketlerin ve devlet kapitalizmini benimsemiş, otoriter–totaliter

rejimlerin, o adasal yapının çevresindeki deniz alanında bulunan do-

ğal kaynakları işletmek için o yapıları modifiye etmek suretiyle, orala-

ra insan yerleştirmelerinin ve ekonomik faaliyet için kullanmalarının

önü açılmış olacaktı. Böylece, coğrafya yeniden şekillendirilmekle kal-

mayacak, adeta yeniden yaratılacaktı. Bunun çevresel olumsuz etkileri

bir yana, bu ihtimalde, küçük bir adasal yapı, gelişmiş sanayici dev-

letlerin çok büyük bir deniz alanına tecavüzlerini mümkün kılacaktı.

Bu tecavüz edilen deniz alanı da hem diğer devletlere ait anakarala-

rın ve gerçekten yerleşimin ve kendisine has bir ekonomik yaşamın

bulunduğu diğer devletlere ait adaların deniz yetki alanları hem de

insanlığın ortak mirasını oluşturan deniz alanı olacaktı. İşte Hakem-

lik Mahkemesi’nin yukarıda değinilen tespitleri, bu ihtimali bertaraf

etmiştir. Böylece doktrinde daha önce de dikkat çekildiği gibi eskiden

uzak ve ilgisiz olan ev sahiplerinin, şimdi, esas olarak çevresindeki

okyanus kaynaklarına yönelik heves ve istekleri için bir ada üzerinde

ortaya attıkları iddiaların, deniz alanı elde etmeye engel olması sağ-

lanmıştır.

C) Hakemlik Mahkemesi’nin BMDHS’nin 121/3. Maddesine

İlişkin Değerlendirmelerini Somut Adasal Yapılara

Uygulaması:

a) Johnson, Cuarteron, Fiery Cross ve Kuzey Gaven Resifleri

ve Modifikasyonun Etkisi(zliği)

Hakemlik Mahkemesi, BMDHS’nin 121/3. maddesinde düzenle-

nen şartlar için tespit ettiği kriterleri, somut olarak Scarborough sığ-

Jon M. Van Dyke–Robert A. Brooks, “Uninhabited Islands: Their Impacton the

Ownership of the Oceans Resources”,

Ocean Development and International Law Jo-

urnal

, Vol: 12, No: 3–4, s. 286.