131

172

(Marksist Kuram Açısından) Kapitalist Düzende İdare Hukuku ve Kuramın Görüşlerinin ...

güvenlik güçlerine, genelde yürütmeye tanınan aşırı yetkilerle icra or-

ganı aşırı bir şekilde güçlendirilmiş ve Amerika Birleşik Devletleri ile

Birleşik Krallık, Fransa ve İtalya ve Almanya gibi Batı Avrupa ülkele-

rinde adeta hukuk devletinin sonuna gelinmiştir.

121

Kapitalizmin son aşaması veya emperyalizmin son aşamasının

yürütmenin güçlendirilmesi bağlamında bir başka eğilimi “kişiselleş-

tirilmiş başkanlık dizgesi”dir. Gerçekten de Poulantzas’ın belirttiği

üzere, gücün, yürütmenin en yüksek şefinde kişiselleştirilmesi, yaza-

rın adlandırmasıyla kişiselleştirilmiş başkanlık sistemi eğilimi, ancak

emperyalizm olgusu dikkate alınarak açıklanabilir. Yazar, bir dolu

anayasa hukuku çözümlemelere karşın, söz konusu çözümlemelerin,

iktidarın Bonapartistleştirilmesini, daha açık bir deyişle, yürütme/

idareye erki aleyhine iktidarın gerçek anlamda tek bir kişi tarafın-

dan kullanılmasını açıklayamayacağını ifade etmektedir. Yazar, ana-

yasal metinler, kimi zaman, yürütme erkinin başındaki kişiye “aşırı

yetkiler” (exorbitant powers) tanısa bile, kişisel başkanlık sisteminde

başkana tanınan despotik ve yalıtılmış yetkilerin tümünü öngöreme-

yeceğini, anayasal metinde bulunmasa bile başkanın söz konusu yet-

kileri kullanacağını belirtmektedir. Yazar, kişiselleştirilmiş başkanlık

sisteminin, iktidarın çeşitli idari odak ve kanallarının tek bir noktada

yoğunlaştırılmasından çok, bunların iktidarın tepesine doğru yönel-

tilmesi biçiminde işlediğini ve bunun idari düzeneğin çağdaş siyasi

rolüne uygun düştüğünü ifade etmektedir. Poulantzas, kişiselleşti-

rilmiş başkanlık sistemiyle yürütme erkinin en yüksek yöneticisinin,

geçmişte olduğundan daha çok, siyasi-idari düzeneğin bir güvencesi

konumuna geleceğini, bu konumun ona “mümtaz” (preeminent) bir

yer biçeceğini savlamaktadır.

122

Mevcut durumda Türkiye’de geçilmeye çalışılan “partili Cum-

hurbaşkanlığı” veya “kişiselleştirilmiş başkanlık sistemi” şeklindeki

başkanlık sisteminin arka planı ancak Poulantzas’ın görüşleri dikkate

121

Konu hakkında geniş bilgi için bkz. J-C. Paye, Hukuk Devletinin Sonu Olağanüstü

Halden Diktatörlüğe Terörle Mücadele [Fransızca orijinalinden “La fin de l’État

de droit, La lutte antiterroriste de l’état d’exception a la dictature, La Dispute/

SNEDIT, 2004”den Çeviren; G. Demet Lüküslü], İmge Yayınevi, Ankara 2009.

122

Poulantzas, s. 228.