131

181

TBB Dergisi 2017 (131)

Müzeyyen EROĞLU DURKAL

Uğranılan zararların tazmini yükümlülüğü, bir dava ile ortaya çı-

kar. İdareye karşı açılacak tazminat davalarına tam yargı davası de-

nir. Tam yargı davaları, eski ismi ile tam kaza davaları ile idarenin

sorumluluğunun tespiti sağlanır ve idare tazminat yaptırımına maruz

bırakılır. Bu dava ile idare hukuku alanında ihlâl edilmiş olan bir hak-

kın yerine getirilmesi ya da uğranılan zararın tazmini istenir.

Tam

yargı davasının açılabilmesi, belirli şartların gerçekleşmesine bağlıdır.

Bu şartlar; bir zararın varlığı, zararın idareye yüklenebilir olması ve

zararla idarenin faaliyeti arasında illiyet bağının bulunmasıdır. Zarar,

bütün hukuki sorumlulukların temel şartıdır. Tazmin borcunun doğa-

bilmesinin ön koşulu, zarara uğrayanın maddi ya da manevi varlıkla-

rında bir azalmanın olmasıdır. Zarar gören kişi, birinci durumda mad-

di tazminat, ikincisinde ise manevi tazminat talebinde bulunacaktır.

Çalışmamızda, kişinin malvarlığı dışında, manevi değerlerinde

meydana gelen zararların tazminine ilişkin sorumluluk konusu ele alı-

nacaktır.

Manevi tazminat kavramı, üzerinde çok tartışılan bir hukuki ku-

rumdur. Manevi tazminatta, uğranılan zarar, maddi ölçeklerle hesap-

lanmaya elverişli olmamasına rağmen, bu zararı gidermeye yönelik

tazminat, maddi bir değer taşımaktadır. Başka türlü giderim yollarının

olmayışı bu durumu zorunlu kılmıştır. Bu çalışmada, maddi ölçeklerle

hesaplanması mümkün olmayan ve büyük ölçüde hâkimin takdirine

dayanan manevi tazminat kavramı ile ilgili genel bilgi verildikten son-

ra, manevi tazminatın hukuki niteliği üzerinde durulacaktır. Çalışma

yapılırken büyük ölçüde yargı kararlarından faydalanılacak, yüksek

mahkemelerimizin içtihatları doğrultusunda, manevi tazminat mik-

tarının belirlenmesinde göz önüne alınan hususlar ve sorunlar tespit

edilmeye çalışılacaktır.

I. GENEL OLARAK MANEVİ TAZMİNAT

Manevi tazminat, şahsiyet haklarının ihlâlinin bir sonucu olarak

eski toplumlardan çok, özellikle sanayi ve teknolojinin geliştiği top-

lumlarda önem kazanmış ve böylece hukuk alanında da uygulama

“

Tam yargı davaları, idarenin eylem ve işlemi nedeniyle ilgililerin uğradıkları ger-

çek zararın tazmin aracıdır.” Danıştay 10.D., 12.01.2004, E: 2002/2036, K: 2004/91,

Akip Açıklamalı Kanun ve İçtihat Programı, Eylül 2006.