131

184

Tam Yargı Davalarında Manevi Tazminat

zararların telafi edilemez ve belirli bir ölçüye tutulamaz niteliği bu-

lunduğunu, bu niteliği gereği zararların değerlendirilebilmesinde ve

karşılanmasında paradan yararlanmaktan kaçınılamayacağını, para-

nın manevi kaybın yerini tutmayacağını ama zarar gören açısından bir

tatmin aracı olacağını ifade etmiştir.

II. MANEVİ TAZMİNATIN HUKUKİ NİTELİĞİ

Manevi tazminatın hukuki niteliği konusunda ileri sürülen iki ana

görüş vardır. İlk görüşe göre, manevi tazminat ceza niteliği taşır. İkinci

olarak savunulan görüşe göre ise, manevi tazminat niteliği itibariyle

özel hukuk niteliği taşır. Bu görüş de kendi içinde manevi tazminatın

tatmin ya da telafi olduğu noktasında ikiye ayrılmaktadır.

A. Manevi Tazminatın Ceza Olduğu Görüşü

Öğretide bir kısım yazarlar tarafından savunulan bu görüşe göre;

manevi tazminatın ceza hukuku niteliği taşıyan bir yaptırımdır. Amaç,

manevi zararı veren kişiden bir miktar para alarak onu cezalandırmak-

tır. Ancak diğer cezalardan farklı olarak devlet lehine değil de mağ-

dur lehine alınan bir para söz konusudur. Manevi tazminat parasının

ödenmesiyle, zarar görenin intikam duygusu tatmin edilmekte, zarar

verenin malvarlığındaki azalma, zarar göreni psikolojik olarak tatmin

etmektedir. Bu görüş taraftarları, mağdurdan hareketle onun mane-

vi zararını belirlemenin zor olacağını, zararı verenin kusurunu tespit

etmenin daha kolay olduğunu belirterek manevi tazminata hükmet-

mek için önemli olan mağdurun durumu değil, tecavüzde bulunanın

kusurudur diyerek tazminatın belirlenmesinde failin kusurunu esas

almışlardır.

Bu görüşe karşı çeşitli eleştiriler ileri sürülmüştür. İlk olarak me-

deni hukuk ve ceza hukukunun amacı birbirinden farklı olup; medeni

hukukta tazminatın amacı faili cezalandırmak değil, uğranılan zararı

gidermektir. Manevi tazminat, para cezasında olduğu gibi zarar ve-

renin mamelekinde bir azalmaya neden olmakla birlikte manevi taz-

Henri Deschenaux - Pierre Tercier,

Sorumluluk Hukuku

Çev: Salim Özdemir,

Ankara, 1983, s. 60- 61; Ahmet Kılıçoğlu, “Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği”,

Ankara Barosu Dergisi

, 1984/1, s. 15- 16; Tahir Kanık, “Manevi Tazminat Davaları”,

Adalet Dergisi

, 1950, S: 9, s. 1166- 1167.