dergi 132

288

Uluslararası Antlaşmaların Yargısal Denetimi Bağlamında KKTC Anayasa Mahkemesinin ...

GİRİŞ

Uluslararası antlaşmaların onaylanması ve yürürlüğe girmesi açı-

sından Türkiye Cumhuriyeti (TC) ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

(KKTC) Anayasaları benzer hükümler içermektedir. İki ülkenin Ana-

yasalarının 90. maddesine göre, “......

Usulüne göre yürürlüğe konulmuş

milletlerarası andlaşmalar

kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya

aykırılık iddiası ile Anayasa mahkemesine başvurulamaz.”

Bu kural, ulusla-

rarası antlaşmalara, yargısal denetim yolunu kapatmıştır.

Ancak KKTC Anayasa Mahkemesi, 05.08.2016 tarihinde önemli

bir karar vererek uluslararası antlaşmaların yargısal denetimi konu-

sunu KKTC hukuk sistemi açısından gündeme taşımış bulunmakta-

dır. KKTC Anayasa Mahkemesi’nin usulüne göre yürürlüğe girmemiş

antlaşmaları Anayasa’ya aykırılık yönünden denetime açan bu kararı,

Türk hukuk sistemi açısından da son derece önemlidir. Bu karar özel-

likle Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin aynı konudaki

içtihadının yeniden değerlendirilmesine yol açabilecek bir bakış açısı

sunmaktadır. Bu yeni bakış açısı KKTC hukuk sisteminde istisnai ola-

rak yer alan ön denetim yönteminin bir ürünüdür. Dolayısıyla Türkiye

açısından da antlaşmaların ön denetim mekanizması ile denetlenebil-

mesi ihtiyacını yeniden gündeme getirmiş olmaktadır. Türk hukuk

sisteminde antlaşmalar Anayasa Mahkemesi tarafından sadece şekil

yönünden denetlenmekte, esas yönünden bir denetleme Mahkeme

tarafından yapılamamaktadır. KKTC hukuk sisteminde ise Anayasa

Mahkemesi, uluslararası antlaşmanın esas yönünden de denetlenebi-

leceğine hükmederek, bu çalışmayı ele almamızda önemli bir rol oy-

namıştır.

Buna göre, KKTC Anayasa Mahkemesi’nin vermiş olduğu bu ka-

rardan yola çıkarak, önce KKTC’de antlaşmaların denetimi konusunu

ve Anayasa Mahkemesi’nin yaklaşımını inceleyeceğiz. Çalışmamızın

diğer kısmı Türk hukukunda antlaşmaların yargısal denetimi ve Tür-

kiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’nin konuya yaklaşımı ile ilgili

olacaktır.

Andlaşma genel olarak bir irade uyuşmasını bildirmesi yanında, özel olarak onay

gerektiren andlaşma türünü bildirmektedir. Bu terim bazı çalışmalarda “antlaş-

ma” olarak kullanılmakta olduğundan bizde çalışmamızda, bundan sonraki bö-

lümlerde genel olarak “antlaşma” terimini kullanacağız.