133

294

Üreme Hakkına İlişkin Tıbbi Müdahalelerde Rıza

sakınca olmaması şartına bağlı olarak reşit kişinin isteği üzerine ya-

pılacağını açıkça belirtilmiştir. Maddede 18 yaşından büyük olunması

yer almadığından dolayı kişinin mahkeme kararıyla ya da evlenmeyle

ergin kılınmasının bir önemi yoktur. Bu iki halde de kazanılan ergen-

lik, sterilizasyon ameliyatına rıza gösterebilmek için yeterlidir.

Sterilizasyon için gerekli rızanın Rahim Tahliyesi Tüzüğü’nün

13/2 ve 15. maddelerinde aranan izin belgesinin usulüne uygun bi-

çimde doldurularak verilmesi gerekir. Tüzüğün 15. maddesine göre:

“İzin belgeleri, 13 üncü maddede sözü edilenlere, rahim tahliyesi

ve sterilizasyon için başvurduklarında imzalatılır. Eşin, ya da vasinin

gelmemesi halinde, bunların sterilizasyon ya da rahim tahliyesine izin

verdiklerine ilişkin yazılı ve imzalı belge yeterli sayılır. Belgeyi geti-

ren, imzanın sahibine ait olduğunun hukuki sorumluluğunu kabul et-

tiğine ilişkin bir belgeyi de imzalamak zorundadır.”

Tüzüğün 13/2. maddesine göre evli kimseye sterilizasyon ameli-

yatının uygulanması, eşinden, ayrıca, izin belgesi alınmasına bağlıdır.

Hekimin sterilizasyona ilişkin rızanın alınmasından önce, sterilizas-

yonun sonuçları hakkında ayrıntılı bir açıklamada bulunması gerekir.

Çünkü bu ameliyatın kişiyi üreme hakkını kullanmaktan sürekli olarak

alıkoyduğu, geri dönüş yüzdesinin düşük olduğu ve buna karşın çok

küçük bir oran dâhilinde çocuk sahibi olunabileceği gibi ayrıntılı iza-

hatın da izin belgesinden önce istemde bulunan kişiye anlatılmalıdır.

SONUÇ

Üreme hakkı, bireylerin ve karşı cinsten kişilerin yapacakları ço-

cukların sayısı ve doğum aralığına kendi özgür iradeleriyle ve sorum-

luluk alarak karar verebilmeleri, bunun için gerekli bilgiye ve sağlık

hizmetlerine ulaşabilmeleri sırasında, herhangi bir baskı, şiddet ya da

ayrımcılıkla karşılaşmamaları olarak ifade edilmektedir. Kişiye sıkı sı-

kıya bağlı olan üreme hakkını kişinin, diğer kişilere ya da devlete karşı

bir istem konusu olarak ileri sürmesi mümkün değildir. Aynı şekilde

üreme hakkının temel niteliği, kişinin vücut bütünlüğünün kendi bi-

yolojik maddeleri üzerindeki mutlak tasarruf yetkisi ile sınırlıdır. Kişi-

nin üremeye yarayan organ ve etkinliklerine müdahale hukuka aykırı-

dır. Kişinin rızası ile bu faaliyetlerine müdahale edilebilir.