133

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa Temelinde Psikososyal Engelli Bireylerin ...

GİRİŞ

Özgürlük ve güvenlik hakkı, özgürlük ve güvenlik kavramların-

dan oluşmakla birlikte bu kavramlardan bağımsız, demokratik bir

toplumda büyük öneme sahip bir temel haktır. Özgürlük ve güvenlik

hakkı bağlamında kişi özgürlüğü, kişi güvenliği kavramıyla bir bütün

olup, kişinin fiziki yahut beden özgürlüğünü, bir başka deyişle kişinin

devletin müdahalesi olmaksızın bir yerden bir yere gidip gelme, yer

değiştirme serbestisini ifade eder.

Burada sözü geçen güvenlik ise,

kişinin özgürlüğünün doğal bir sonucu olup, kişi özgürlüğü ve gü-

venliği hakkı kavramsal bütününde, kişinin bedensel olarak hareket

edebilme özgürlüğüne ve bunun güvencelerine sahip olması anlamına

gelir.

Bir başka deyişle kişi güvenliği, kişi özgürlüğünün devletin key-

fi müdahalelerine karşı hukuk kuralları ile korunması ve özgürlükten

yoksun bırakma haline karşı çeşitli güvenceler tanınması suretiyle hu-

kuki güvenliğinin sağlanmasıdır.

Özgürlük ve güvenlik hakkı diğer temel hakların garantisi olma

özelliğini taşır. Zira bir kişinin özgürlüğünden yoksun bırakılması,

onun başta serbest dolaşım özgürlüğü olmak üzere, ifade özgürlüğü,

eğitim hakkı, evlenme ve aile kurma hakkı gibi pek çok hak ve öz-

gürlükten istifade etmesini doğrudan ve olumsuz olarak etkiler. Kişi

güvenliğinin sağlanmaması ise kişiyi hassas bir konuma düşürerek iş-

kence gibi insan onuru ile bağdaşmayacak muamelelere maruz kalma

riskiyle karşı karşıya bırakır.

Bu nedenle, 1215 tarihli Magna Carta

Libertatum’dan bu yana insan haklarına ilişkin hemen hemen tüm bel-

gelerin ve bunları takiben ulusal anayasaların temel hükümlerinden

Feyyaz Gölcüklü, Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği, İnsan Haklarının İç Hukukta Uy-

gulanması, AÜSBF Yayını, Hukuksal Kollokyum 13-14 Eylül 1990, Ankara, 1992,

s. 38; Ralph Beddard

Human Rights and Europe, Cambridge University Press,

3. Baskı, 1993, s. 130; Serap Keskin, “Kişi Özgürlük ve Güvenliği Hakkı”, İnsan

Hakları, (Ed. Korkut Tankuter), Cogito, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000, s. 64;

Stefan Trechsel, Human Rights in Criminal Proceedings, Oxford University Press,

Oxford, 2005, s. 408-409.

Beddard, s. 129; P. Van Dijk ve G.J.H. Van Hoof, Theory and Practice of the Con-

vention on Human Rights, Kluwer Law International, 3. Baskı, The Hague, 1998,

s. 345; Keskin,

s. 64.

Bahar Konuk, Bir Temel Hak Garantisi Olarak Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hak-

kı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-

titüsü, İzmir, 2015.

Monica Macovei, Kişinin Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesinin 5. maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz, İnsan Hakları El Ki-

tapları, No: 5, Ankara, 2003, s. 6.