133

TBB Dergisi 2017 (133)

Bahar KONUK SOMMER

yoksun kılmanın iç hukuktaki kurallara uygun olarak yapılmış olması

Sözleşme’ ye uygunluğun ön şartıdır.

AİHS’nin 5/1. maddesinin (e) bendi, bulaşıcı hastalık taşıyanlar,

alkolikler, uyuşturucu bağımlısı olanlar ve serseriler gibi farklı kate-

gorideki kişilerle birlikte akıl zayıflığı veya hastalığı bulunanların bu

maddede aranan koşullar gerçekleştiğinde koruma amacıyla tutulma-

larına izin vermektedir. Anayasa’nın 19. maddesinin 2. fıkrasında da

“…toplum için tehlike teşkil eden bir akıl hastası, uyuşturucu madde

veya alkol tutkunu, bir serseri veya hastalık yayabilecek bir kişinin bir

müessesede tedavi, eğitim veya ıslahı için kanunda belirtilen esaslara

uygun olarak alınan tedbirin yerine getirilmesi” şeklinde, AİHS’nin

5/1. maddesinin (e) bendine paralel bir düzenleme yer alır.

İç hukukumuz bakımından psikososyal engelli kişilerin özgürlük-

lerine yönelik kısıtlamalar Anayasa’nın 19. maddesi temelinde Medeni

Kanun’un 432. ve Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun (PVSK) 13.

maddesine dayanılarak gerçekleştirilmektedir.

Medeni Kanun’un

432. maddesinde “koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması” başlığı

altında yer alan düzenlemede, “Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya

uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arz eden bulaşıcı hasta-

lık veya serserilik sebeplerinden biriyle toplum için tehlike oluşturan

her ergin kişinin, kişisel korunmasının başka şekilde sağlanamaması

Merris Amos, Human Rights Law, Hart Publishing, 2006, s. 236; D. J. Harris, M.

O’Boyle, E.P. Bates ve C.M. Buckley, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku,

çev. Mehveş Bingöllü Kılcı-Ulaş Karan, Avrupa Konseyi, 2013, s. 135.

İç Hukukumuzda yukarıda saydıklarımız dışında psikososyal engellileri de

kapsayan temel düzenlemeler olarak, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve

2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu zikredilebilir. 5393 sayılı Belediye Kanunu,

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu

ile belediye ve il yönetimlerine bu bireylerin bakımları konusunda yetki vermek-

tedir. Bununla birlikte bu düzenlemelerden hiçbirinde psikososyal engelli birey-

lerin özgürlüklerinden yoksun bırakılmak suretiyle gözetim altına alınmalarına

ilişkin özel bir düzenleme yer almamaktadır. Yalnızca Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanlığı’nın 2007 tarihli “Engellilerin Koruma Altına Alınması, Kısıtlanması ve

Vesayet Altına Alınması Genelgesi”nde psikososyal engellilerin koruma ve ba-

kım altına alınması için Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre karar alınması

gerekliliği tekrarlanmaktadır. Psikososyal engelli bireylerin hangi koşullarda, ne

şekilde ve hangi esaslara uyularak özgürlüklerinden yoksun bırakılabileceklerine

ilişkin en ayrıntılı düzenlemeler Türkiye Psikiyatri Derneği tarafından hazırlanan

“Psikiyatrik Hastaların Haklarını Koruma Yasa Tasarısı Taslağı”nda yer almakta-

dır. Ancak bu metnin yasalaşıp yasalaşmayacağına ya da yasalaşırsa bunun zama-

nına ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır.