134

TBB Dergisi 2018 (134)

Özde DEREBOYLULAR

ölüm cezasına çarptırılması veya hapsedilmesi mümkün değildir.

düzenleme borçlunun vücut dokunulmazlığı ve yaşama hakkını gü-

vence altına alırken, çalışmanın ileriki bölümünde daha detaylı açık-

lanacak olan Anayasa’nın 17. maddesi, hakkını arayan alacaklıya, hak

arama özgürlüğünü sağlamaktadır. Böylece bir yandan alacaklının,

alacağını elde etmesi için birtakım yasal yollar öngörülmüş, diğer yan-

dan ise borçlunun da temel hakları korunmaya çalışılmıştır.

Öte yandan insan hakları alanındaki gelişmeler, günümüzde ar-

tık sadece bir iç hukuk sorunu olarak görülmemekte ve uluslararası

hukuk kurallarıyla da güvence altına alınmaktadır.

Bu bağlamda, İn-

san Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB) ve Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi (AİHS) son derece önemlidir. Uluslararası mevzuat bakı-

mından KKTC Anayasası’na göre, usulüne uygun olarak yürürlüğe

konulmuş uluslararası antlaşmalar yasa hükmündedir (KKTC AY m.

90/5). AİHS iç hukukun bir parçasıdır.

1960 yılında kurulan Kıbrıs

Cumhuriyeti, 1962 yılında 39/1962 sayılı Yasa ile AİHS’ni iç huku-

kun bir parçası haline getirmiştir. Söz konusu onay yasası, Aralık 1963

olaylarından önce Kıbrıs Cumhuriyeti’nin parlamentosu olan, Kıbrıslı

Rumlar ile Kıbrıslı Türklerin katıldığı, Temsilciler Meclisi tarafından

kabul edilmiştir. 1975-1983 yılında Kıbrıslı Türkler tarafından kurulan

Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası’nın geçici birinci maddesinde

de bu durum korunmuş ve 1983 yılında kurulan Kuzey Kıbrıs Türk

Cumhuriyeti’nin halen yürürlükte olan 1985 tarihli Anayasası’nın ge-

çici 4/1 maddesinde; “

Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte

TC Anayasası’nın 38. maddesindeki “Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir

yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz”

hükmü bu düzenlemenin Türk hukukundaki karşılığı olarak nitelendirilebilir.

Kuzey Kıbrıs mevzuatı uyarınca verilen bir mahkeme emrine riayetsizlik nede-

niyle emre uymayan kişinin on iki ayı geçmeyen süre için hapsedilmesi müm-

kündür. Burada söz konusu uygulama bir kişinin sırf borcunu ödeyemediğinden

dolayı hapsedilmesi değildir. Buradaki kriter, hapislik emri istendiğinde emre uy-

gun ödeme yapmadığı ileri sürülen kişinin emirde belirtilen meblağda taksitleri

ödeyebilecek olanağı olmasına rağmen ödememiş olmasıdır. Kişinin bu olanağı

yoksa hapsedilemez. Bkz. KKTC Yargıtay Aile, 12. 10. 1988, D. 4/1988, Dava No:

6/1986.

Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 33 vd.; Gözübüyük/Gölcüklü, s. 4 vd.

Bkz. KKTC Yargıtay Ceza, 23. 02. 2001, D. 1-2-3/2001, Dava No:2/2001, KKTC

Yargıtay Ceza, 19. 6. 2013, D. 44/2012, Dava No: 4/2013; KKTC AYM, 26. 6.

2003, D. 24/2002, Dava No: 4/2003; KKTC AYM, 5. 8, 2016, D. 4/2016, Dava No:

11/2016.