24 / 497
23
TBB Dergisi 2017 (özel sayı)
Ali İbrahim AKKUTAY
Kadın, cinsiyet temelli bir farklılığa bağlı olarak farklı haklar elde
etmemiştir. İnsan hakları hukukunun pozitivizme bağımlı tutulması
kadın haklarının gelişimine de ket vurmuştur. Bireyin devlet iradesin-
den bağımsız şekilde sahip olduğu hakların hukuki rejiminin devlet
iradesine bağlı tutulması, kadının da sahip olduğu özelliklere bağlı
olarak haklar elde etmesinin önünde engel teşkil etmiştir. Bununla
birlikte kabul edilmesi gereken bir gerçek vardır ki; o da mevcut ulus-
lararası hukukun insan hakları bakımından bu şekilde uygulanma-
ya devam ediyor olmasıdır. Kadın haklarının uluslararası hukuktaki
gelişimi de genel olarak insan hakları hukukunun üzerinde durulan
özelliklere bağlı olup, feminist yaklaşım bu kapsam yani uluslararası
antlaşmaların meydan getirdiği sistem çerçevesinde uygulama alanı
bulmaktadır.
II. İnsan Haklarına İlişkin Uluslararası Antlaşmaların Özellikleri
İnsan haklarına ilişkin uluslararası yükümlülükler her ne kadar
devletler tarafından bir uluslararası antlaşma ile üstlenilmekteyse de
söz konusu antlaşmaları genel uluslararası antlaşmalardan ayırmak
gerekmektedir. Zira devletlerarası ilişkilerin düzenlenmesinde ulusla-
rarası hukukun özünü oluşturan mütekabiliyet ilkesi, insan haklarına
ilişkin uluslararası antlaşmalar bakımından uygulama alanı bulamaz.
Bu hususun çok basit bir nedeni bulunmaktadır. O da uluslararası ant-
laşmalara ilişkin oluşturulan genel uluslararası hukuk rejiminin dev-
letlerin karşılıklı çıkarlarını korumayı ve dengelemeyi amaçlarken, in-
san haklarına ilişkin uluslararası antlaşmaların bireyin hangi devletin
vatandaşlığında olduğunu gözetmeksizin uluslararası ortak faydayı
sağlamayı amaçlamasıdır.
16
Bahsi geçen haklar evrenseldir ve yazılı
olarak ifade edilmeseler bile devletler bakımından sonuç doğururlar.
17
Bu yönüyle insan haklarına ilişkin uluslararası antlaşmaların
erga om-
nes
etkisinin bulunduğunun kabul edilmesi kaçınılmazdır.
18
16
Başak Çalı, “Balancing Human Rights? Methodological Problems with Weights,
Scales and Proportions”, Human Rights Quarterly, Vol. 29 (1), 2007, s. 260.
17
Reservations to the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime
and Genocide, Advisory Opinion, 1951 ICJ Rep., s. 23.
18
Barcelona Traction Light and Power Company Case (Belgium v. Spain), 1970 ICJ
Rep., para. 33, 34. Ahmadou Sadio Diallo (Republic of Guinea v Democratic Re-
public of the Congo), Judgment, 2010 ICJ Rep., para. 87.