TBB Dergisi Özel Sayı

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Ali İbrahim AKKUTAY

dığı insan hakları hukukunda, temel hak ve özgürlüklerin kadın bakı-

mından irdelenmesinde de mikro düzeyde yeni bir bakışın sağlanması

gerekmektedir. Esasında feminist yaklaşım bu yorum yöntemini so-

mutlaştırmaktadır. Feminist yaklaşım, kadın haklarının korunması ve

kadının konumunun güçlendirilmesi bakımından uluslararası huku-

ku kadın hakları çerçevesinde yorumlayan; insan hakları hukukunun

içinde özelleştirilmiş bir içeriği ifade eder.

Bununla beraber konuya

ilişkin kesin bir kabul uluslararası toplumda ortaya konamamakta-

dır.

Bu noktada da insan haklarına ilişkin uluslararası antlaşmalar

ile feminist yaklaşım arasındaki ilişki, feminist teorilerin uluslararası

hukukta uygulanmasının önünde bir engel niteliği taşıyabilmektedir.

III. İnsan Hakları Hukuku ve Uluslararası Hukukta Feminist

Yaklaşım

Kadının uluslararası hukuk bakımından sahip olduğu hakları 1945

öncesi ve sonrası olacak şekilde ikiye ayırmak mümkündür. 1945 yılın-

dan önce uluslararası hukuk kadını ataerkil ve korumacı bir yaklaşı-

mın ürünü olan uluslararası hukuk norm ve kuralları çerçevesinde ele

almaktaydı. Kadının önceliğini anne olmaya dayandırmakta ve onu

aile içi hiyerarşide korunan ailenin mülkiyetinde bir eşyaymışçasına

düzenlemekteydi. II. Dünya Savaşından sonra ise kadın bir insan ola-

rak görülmeye başlanmış ve bu sebeple de “erkeğin sahip olduğu hak-

lara” kavuşması sağlanmaya çalışılmıştır. Kadın, insan hakları huku-

kunun gelişmeye başladığı ilk zamanlarda da, erkeğin altında olduğu

düşünülen konumu güçlendirilmeye çalışılan ve erkeğin sahip olduğu

haklara erişmesi bahşedilmiş yeni bir insan tipi olarak görülmekteydi.

İHEB, MMSHS ve MESKH ile başlayan süreç kadının gerçek anlam-

da insan haklarının konusunu oluşturması gerekliliğini ortaya çıkar-

mıştır. Kadın, haklarını kullanırken ayrımcılığa maruz kalmama ve

Hilary Charlesworth, “Feminist Ambivalence about International Law”, Internati-

onal Legal Theory, Vol. 11(1) s. 3. Bkz. Anne Orford, “Feminism, Imperialism and

the Mission of International Law”,

Nordic Journal of International Law,

Vol. 71(2),

2002, s. 281.

Bkz. Fernando R. Tesson, “Feminism and International Law”,

Virginia Journal of

International Law,

Vol. 33(3), 1993, s. 665 vd.; Martti Koskenniemi, From Apology

to Utopia – The Structure of International Legal Argument, Cambridge: Camb-

ridge University Press, 2005, s. 485 vd.; Rosa Ehrenreich Brooks, “Feminism and

International Law: An Opportunity for Transformation”,

Yale Journal of Law and

Feminism

, Vol. 14, 2002, s. 354 vd.