TBB Dergisi Özel Sayı

475

TBB Dergisi 2017 (özel sayı)

Fatma Süzgün ŞAHİN

Mary Woollstonecraft

tarafından “Kadın Haklarının Savunusu”

adıyla 1792’de yayınlanan eser, feminist hareket için bir başlangıç nok-

tası oluşturmak dışında aynı zamanda sonranın feminist düşüncesi-

ni de etkilemiştir. Aynı yüzyıl içinde, Fransız Devrimi için mücadele

vermiş bir kadın olan,

Olympe de Gougees

Kadın Hakları adlı bir el

broşürü dağıtmış ve devrime muhalefet gerekçesiyle giyotinle idam

edilmiştir. Hemen arkasından da kadınların politik faaliyette bulun-

ması yasaklanmıştır.

Feminizmin kökeni 18. yüzyıla uzanmakta ise

de, ancak 1960’lı yıllarda gelişmiştir. Feminizm, özellikle ikinci kuşak

feminist hareketle birlikte daha felsefi unsurlar kazanmış ve kadınlar

tarafından algılanan sosyal eşitsizlikleri sorgulamanın ötesine giderek,

daha yoğun bir çerçeve edinmiştir. Bu çerçeve içinde feminizm, kadın-

ları erkeklerle ilişki içinde, kaçınılmaz olarak oldukça dezavantajlı bir

konuma yerleştiren hayli derinlere kök salmış ideolojik yapıları eleş-

tirmektedir. Örneğin, Batının politik kurumlarını gerekçelendirmede

oldukça önemli bir yer işgal eden “toplumsal sözleşme” öğretisi bu

ideolojik yapılardan önemli bir tanesidir. Bu bağlamda, Lacancı psi-

kanalizm feminizm için ilham kaynağı olmuştur, zira Lacancı psika-

nalizmde, bilinç ya da ben, öznelliğin merkezi değildir, buradan ha-

reketle feminizm dil, felsefe ve hukuktaki toplumsal cinsiyet eğilim

ve yönelimlerini sorgulamaktadır. Bu da bize şunu göstermektedir:

İlk düzlemde eşitlik talebiyle yola çıkan feminizm, sonrasında konuyu

daha derinden ele alarak, kadınları bekleyen görevin, özü itibariyle

dişil olan yeni bir dil, hukuk ve felsefe geliştirmek olduğu noktasına

geldi. Toplumsal dokuyu yeni baştan inşa etme mücadelesi içine gir-

di. Çünkü kadını, erkeğin eksik ve aşağı ötekisi olarak tanımlayan bir

düşünce geleneğine meydan okuyan feminizm, daha radikal bir dü-

zeyde, dil, toplum ve kültürün, erkeğin perspektifinden, eril çıkar ve

Olympe de Gouges (1748 – 1793), Fransız yazar. Sosyal konularda yayımladığı

broşürler ve yazdığı piyeslerle Fransız Devrimi’nde aktif rol aldı. Devrim sırasın-

da tartışılan insan haklarının kadınları da kapsaması için uğraşan ender kişilerden

biri olmuştur. 1791 yılında Kadın Hakları Bildirgesini yayınlamıştır. 16. Ludwing’i

savunup Robes-pierre’e saldırmak cüretinde bulunduğu iddiasıyla 1793’de idam

edilmiştir. Bkz: Jostein Gaarder, Sofi’nin Dünyası, Pan Yayıncılık, 15. Basım, Eylül

1996, İstanbul, s. 36

Josephine Donovan, Feminist Teori Amerikan Feminizminin Entelektüel Gelenek-

leri, İletişim Yayınları, Çev. Aksu Bora, MeltemAğduk Gevrek, Fevziye Sayılan, 1.

Baskı, 1997, İstanbul, s. 15.