282 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Bilgehan SAVAŞCI
281
ilkelerinden birisidir.
111
Duruşma salonunda fiziki koşulların elverişli
olduğu ölçüde herkesin dinleyici olarak bulunabilmesi doğrudan ale-
niyet, duruşma salonunda bulunan kişilerin görüp duyduklarını du-
ruşma dışında açıklayabilmesi ise dolaylı aleniyettir.
112
Aleniyet ilkesi adalet dağıtımında ve adli mekanizmanın işleyi-
şinde saydamlığı ve kamu denetimini sağlamak, gizli yargılamayı
önlemektir.
113
İlke ile yargılamanın adil olduğu gösterilerek mah-
kemelere duyulan güven sağlandığı gibi gizlilikten kaynaklanan
haksız keyfi işlemler de engellenmekte ve böylece adil yargılanma
gerçekleştirilmektedir.
114
Yargı kararlarının güvenilirliğine hizmet
eden ilke aynı zamanda hakimlerin daha sağduyulu karar verme-
sini, sanığın toplum önünde kendisine yöneltilen suçlamalardan
kurtulmasını ve diğer insanları suç işlemekten alıkoyarak cezanın
önleyici işlevini de sağlamaktadır.
115
Halk adına verilen kararların
halkın gözü önünde verilmesi gerektiğinden sözlülük ilkesi ile an-
lam kazanan aleniyet ilkesi ile demokratikleşme ve hukuk düzenine
tabi olanların adaletin gerçekleştirilmesine katılmaları da güvence
altına alınmaktadır.
116
Modern özgürlükçü demokratik ceza muhakemesinin temel ilke-
lerinden biri olan aleniyet; hem yargılama sujelerinin hem de toplum-
daki herhangi bir kişinin yargılamanın yapıldığı yerde hazır bulunma-
sını ve yargılamayı doğrudan izleyebilmesini mümkün kılmaktadır.
117
İlkenin uygulanması yargıçların sorumluluk bilincini yükselttiği gibi
halkın ve basının dolaylı olarak yargıyı denetlemesine olanak tanımak-
ta ve ceza yaptırımlarının genel önleme etkisini güçlendirmektedir.
118
Ancak ilkenin birtakım sakıncaları da ileri sürülmektedir. Muhatap
kimsenin aleni yargılamada damgalanması, yeniden topluma kazan-
dırılmasının zorlaşması, sanık ve tanıkların alenilik nedeniyle gerçeği
111
Öztürk, Erdem, Özbek, s. 153, Yokuş Sevük, s. 748.
112
Centel, Zafer, s. 644.
113
Yokuş Sevük, s. 747.
114
Feyyaz Gölcüklü, Şeref Gözübüyük,
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması
(Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi),
Turhan Kitabevi,
Ankara, 2009, s. 288.
115
Hamide Zafer, “
Medya Özgürlüğü ve Adli Haberlerin Verilişi”
, Prof. Dr. Sulhi
Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul, 1999, s. 766.
116
Yokuş Sevük, s. 749.
117
Ünver, Hakeri, s.48.
118
Ünver, Hakeri, s.49.