373 / 465
Soybağının Reddi
372
Tüp bebek uygulaması 21.08.1987 tarih ve 19551 sayılı Resmi Ga-
zetede yayınlanan ‘İnvitro Fertilizasyon ve Embriyo Transferi Merkez-
leri Yönetmeliği’nin yürürlük kazanmasıyla ülkemizde de başlamıştır.
Anılan yönetmelik 06.03.2010 tarihinde ‘Üremeye Yardımcı Tedavi
Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yö-
netmelik’ olarak değiştirilmiştir.
Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği çerçevesinde
üremeye yardımcı tedavi metodu uygulanacak olan kimselerin evli
çift olması, sadece kendilerine ait üreme hücrelerinin kullanılması, evli
çiftlerin Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliğinde öngö-
rülen tedavi yöntemleri dışındaki mevcut tedavi yöntemleri ile çocuk
sahibi olamadıklarının belgelendirilmiş olması gerekir. Bu noktada eş-
ler dışındaki kişilere ait üreme hücrelerinin kullanılması yasaklanmış-
tır. Bir kadının kocası olmayan bir kişinin spermiyle, sperm bağışı yo-
luyla yapay yoldan döllenmesi Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri
Yönetmeliğine göre yasak olduğu gibi döllenmede kadından başka bir
kişiye ait yumurtanın kullanılması da yasaktır.
Yönetmelikte eşler dışındaki kimseden alınan sperm ve yumurta-
nın kullanımına asla izin verilmemiştir. Bu bağlamda tüp bebek ola-
yında doğan çocuğun soybağı üzerinde bir anlaşmazlık söz konusu
olmaz, soybağının reddiyle ilgili bir sorun çıkmaz. Çünkü kadın bizzat
kendi kocasından gebe kalmaktadır.
Yönetmelik kapsamında taşıyıcı annelik veya kiralık annelik de
yasaklanmıştır. Nitekim yönetmeliğin 18. maddesinde de, eşlerden
alınan yumurta ve spermler ile bundan elde edilen embriyoların başka
adaylarda, aday olmayanlardan alınanların da eşlerde kullanılmasının
yasak olduğu belirtilmiştir. Aynı maddeye göre bu tür biyolojik mad-
delerin satılması da yasaktır. Bu yasağa ve yönetmelik hükümlerine
uymadığı tespit edilenlerin faaliyetleri Valilikçe durdurulur.
Anılan yönetmelik gereği evli çiftlerin başkasından donör almaları
veya kendi donörleri ile oluşan embriyonun bir taşıyıcı anneye nakle-
dilmesi kesin bir biçimde yasaklanmıştır. Bu yüzden taşıyıcı annelik
sözleşmeleri emredici hukuk kuralı karşısında kanuna, kişilik hakları-
na, ahlak ve adaba aykırı sözleşmelerden kabul edilerek hukuken batıl
sayılacaktır.