109 / 529
İzale-i Şuyu Davası ile Miras Ortaklığının Sona Ermesi Halinde Karşılaşılan KDV Yükü
108
üçüncü şahıslara bırakabilir. Bu bağlamda, eşya üzerindeki mülkiyet
hakkı bir veya birden çok kimseye ait olabilir. Bu takdirde, birinci hal-
de, tek başına, ikinci halde ise ortak mülkiyetten söz edilmesi gerekir.
Ortak mülkiyet de, maliklerin karşılıklı hak ve ilişkilerine göre, paylı
(müşterek) mülkiyet –elbirliği ile (iştirak halinde) mülkiyet olmak üze-
re ikiye ayrılmaktadır
2
. Birden fazla kimse, bir mala hisseleri oranında
malik olup da, bu hisseleri bilfiil taksim edilmemiş bulunursa buna
“paylı (müşterek) mülkiyet”
denilmektedir (MK. md. 688 ve d. md.).
Paylı mülkiyette önemli olan husus, hissedarların kendi hisselerine
müstakil olarak malik olması yani bu hisse üzerinde müstakil olarak
kanunun çizdiği sınırlar dairesinde dilediği tasarrufta bulunabilmesi-
dir (MK. mad. 688/3). Buna karşılık, birden fazla kimsenin bir malın
tamamına sahip olmaları halinde ise
“elbirliği ile (iştirak halinde) mülki�
yet”
mevcut demektir. Bu çeşit mülkiyetin özelliği, hissedarlar malın
tamamına malik olduklarından, iştirak (ortaklık) devam ettiği müd-
detçe taksim ve hisselerde tasarruf edilememesidir
3
. Diğer bir ifadey-
le, elbirliği ile mülkiyette bölünmüş paylar olmayıp, ortakların eşya
üzerinde hep birlikte sahip oldukları tek ve bölünmemiş bir mülkiyet
hakkı bulunmaktadır
4
. Elbirliği ile mülkiyet konusunda verilebilecek
tipik örnek
“miras ortaklığıdır”
. Birlikte mirasçılığın bulunduğu bu
gibi bir durumda, mirasçılar arasında miras bırakanın ölümü olayı-
nın gerçekleşmesiyle birlikte kendiliğinden doğan bir
“miras ortaklığı”
meydana gelmektedir. Diğer bir ifadeyle, ölüm olayıyla birlikte miras
bırakanın malvarlığı (ki buna tereke
5
adı verilmektedir) mirasçıya ya
da birden fazla mirasçılara geçmektedir. Mirasçılar arasındaki ortak-
lıktan kastedilen, birlikte mirasçılar arasında tereke üzerinde kurulan
hukuksal bir ilişkinin varlığıdır. Bu hukuksal ilişki,
“elbirliğiyle ortak�
lığı”
doğurmaktadır ki, bu ortaklık özellikli bir durum olup
6
, terekede
2
Safa Reisoğlu, Türk Eşya Hukuku, Cilt 1, Altıncı Bası, Ankara:1980, s.12.
3
Erol Cansel ve Ali Naim İnan,
“Ayni Hak Kavramı, Taksimi ve Eşya Hukuku’nun
Konusu”,
acikarsiv.ankara.edu.trbrowse12541850.pdf., s.357.
4
Jale G. Akipek, Türk Eşya Hukuku (Aynî Haklar), İkinci
Kitap:Mülkiyet,İkinci
Bası, Sevinç Matbaası, Ankara:1973, s.54.
5
Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre
“tereke”
Arapça kökenli olup, kelime anlamı
itibariyle
“miras”
anlamına gelmektedir
(http://tdkterim.gov.tr/bts/.)6
Elbirliği ortaklığı özellikli bir durum olduğu için, yasanın öngörmediği bir elbirli-
ği ortaklığından söz edilemez. Elbirliği ortaklığı, kaynağını bir olay (ölüm) ya da
ortakların irade açıklamasının (adi ortaklık) oluşturduğu çok taraflı bir hukuksal
ilişki ya da işlem sonucunda doğan bir ortaklıktır. Bu ortaklık, doğumu anından
itibaren kazanılan hak ve durumlar üzerinde gerçekleşir (Nuri Erişkin,
“Birlikte