227 / 529
4857 Sayılı İş Kanununa Göre Çocuk ve Gençlerin İş Sözleşmesi Ehliyetlerinin ...
226
küçüklerin ise sadece yasağa konu işlerde iş sözleşmesi yapma hakkın-
dan mahrum olduklarıdır. Bu durum çocuk ve genç işgücünün gerçek
anlamda korunabilmesi için çok istisnai olarak hak ehliyetinin sınır-
landırılmasıdır.
Çocuk ve genç işçi ile yapılan iş sözleşmesinde, sözleşmenin bazı
hükümleri batıl ise, batıl sayılacak hükmün doğuracağı boşluk, geçer-
siz olan hükmün aykırılık oluşturduğu çocuklar ile gençlere ilişkin il-
gili kanun hükmüyle doldurulacaktır yani söz konusu kanun hükmü,
geçersiz olan hükmün yerine geçecektir. Çocuklar ve gençler ile ilgili
böyle bir hüküm yoksa o zaman bu boşluk, sırasıyla toplu iş sözleşme-
sine, genel hükümlere veya işverenin işçiyi gözetme borcuna uygun
bir davranışı ile doldurulacaktır.
Çocuk ve genç işçilerle yapılan iş sözleşmeleri geçersiz sayıldığın-
da iş sözleşmesinin yerine getirilip getirilmemiş olmasına göre ayrım
yapılması yerinde olacaktır. Kanımızca iş sözleşmesinin ifasına ge-
çilmişse, butlanın geçmişe etkili değil de taraflardan birinin öne sür-
düğü andan itibaren geleceğe yönelik etkili olması kabul edilmelidir.
Butlanın ileriye yönelik uygulanmasının anlamı iş sözleşmesinin but-
lana kadar geçerli olduğu anlamına gelmez, butlanın tesiri bakımın-
dan böyle bir sonuç doğurur ve iş sözleşmesi sonradan verilecek olan
icazet ile geçerli hale getirilemez. Geçersiz bir iş sözleşmesi yapılmış
olmasına rağmen, işyerinde henüz çalışılmaya başlanmamışsa, iş söz-
leşmesi baştan itibaren geçersiz sayılacak ve iş sözleşmesi hükümlerini
doğurmayacaktır.
Sözleşmenin konusunda veya amacındaki kanuna, ahlaka aykırı-
lığın ağır olduğu; yani kamu düzeni bakımından kesinlikle kabul edi-
lemez bir aykırılığın sözkonusu olduğu hallerde sözleşmenin ifasına
geçilmiş olsa bile butlan baştan itibaren iş sözleşmesinin geçersizliği
sonucunu doğuracaktır.
Genel olarak asgari çalışma yaşı ve özel asgari çalışma yaşı ile belli
işlere yönelik çalıştırma yasaklarına aykırı olarak iş sözleşmesi yapıl-
ması durumunda İş Kanunu bu aykırılıkta bulunan işveren (veya ve-
kiline) idari para cezası uygulanabileceğini öngörmektedir.