120 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Ayşegül KÖKKILINÇ ERALTUĞ
119
çözüm yöntemleri, çalışma koşulları, iş sağlığı ve güvenliği, işsizlik
yardımları ve diğer sosyal güvenlik ve sosyal yardım programları, in-
san kaynakları ve yaşam boyu öğrenme, çalışma istatistikleri, istihdam
fırsatları, kadın-erkek eşitliği, teknoloji ve üretimde verimlilik ile ta-
raflarca kararlaştırılabilecek diğer konular, işbirliği mekanizmalarının
temel öncelikleri arasında sayılmıştır.
162
Serbest ticaret anlaşmalarında, uyuşmazlıkların çözüm yöntemleri-
ne ilişkin düzenlemeler benzerlik göstermektedir. Taraflardan birisinin,
diğer tarafın anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirmediği
düşüncesinde olması halinde, öncelikle danışma mekanizması işletil-
mekte; sorun danışma sürecinde çözümlenmemiş ise bir ortak komiteye
sunulmakta; bu aşamada da bir çözüme varılamazsa hakem kuruluna
havale edilmektedir. Hakem kurulu, şikâyet olunan devletin anlaşma-
dan doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğini belirlemesi ve uyuş-
mazlığın taraflarının çözüm üzerinde bir anlaşmaya varamaması ya da
şikâyet olunan devletin taraflarca üzerinde anlaşmaya varılmış bir çözü-
mü uygulamaması halinde, şikâyet eden devlet şikâyet olunan devletin
tazminat ödemesine karar verilmesini talep etmektedir.
163
ABD ve Ürdün
arasındaki serbest ticaret anlaşmasında, taraflardan birinin anlaşmadan
doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde uyuşmazlığın ön-
celikle danışmalar yoluyla çözümlenmesi öngörülmekte; tarafların da-
nışmalar yoluyla bir çözüme varmaları mümkün olmazsa, uyuşmazlık
bir karma komiteye havale edilmektedir. Bu aşamada da bir çözüme
varılmamışsa, taraflarca uyuşmazlık çözüm kurulu oluşturulmaktadır.
Uyuşmazlık çözüm kurulu tarafından hazırlanan rapor karma komiteye
sunulmakta; karma komite tarafından da uyuşmazlığın çözümlenme-
si mümkün olmazsa, taraflar
“uygun ve orantılı önlemler”
alma hakkına
sahip olmaktadır. Diğer serbest ticaret anlaşmalarının aksine bu anlaş-
mada yaptırımlara ilişkin herhangi bir sınırlamaya yer verilmemiştir.
164
ABD ile Bahreyn, Fas, Avustralya, Şili, Singapur arasındaki serbest ti-
caret anlaşmalarında, anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine ge-
tirmeyen tarafın üst sınırı anlaşmada gösterilen miktarda bir tazminatı
ödemesi öngörülmekte; belirlenen tazminatın ödenmemesi halinde bu
ülkeye sağlanan avantajların askıya alınması yoluna gidilmektedir.
165
162
European Commission, Final Report, s.45.
163
Hepple, Labour Laws, s.116; European Commission, Final Report, s.45.
164
Hepple, Labour Laws, s.117.
165
European Commission, Final Report, s. 45; Hepple, Labour Laws, s.118.