TBB Dergisi 100. Sayı

In this study; the scope, legal character and boundaries of the

parliamentary immunity with respect to penal, criminal procedure

and criminal enforcement laware elaborated and limits of protection

provided by this institution in respect of civil, misdemeanours and

discipline law, is assessed.

Keywords:

Constitution, Legislative Immunity, Legislative

Nonliability, Penal Law, Member of Parliament, Turkish Parliament,

Minister, President, Civil Law, Discipline law

Sunuş

Parlamenter sistemde, yasama, yürütme ve yargı ayrı birer kuvvet

olup, her biri de sahip olduğu yetkilerle orantılı olarak bağımsızlığa

sahiptir. Anayasa tarafından belirlenen bu bağımsızlık, yine anayasa

tarafından konulan bir takım kurumlarla korunmaya çalışılmıştır

Halkın temsilcisi olan meclislerin birinci görevi kanun yapmak,

yasama fonksiyonunu yerine getirmek olmakla birlikte, bunun yanın-

da yürütme organını denetleme yetkisi de bulunmaktadır

. Milletve-

killerinin sıradan bahanelerle veya düzmece suçlarla mahkemelere

verilmesi halinde, yerine getirmekle yükümlü oldukları milli iradenin

temsili ve yürütme erkini denetleme görevi güçleşecektir

Yasama görevinin bu niteliği ve önemi, milletvekillerinin hukukî

statüsünün özel olarak düzenlenmesini gerekli kılmakta olup, bu sta-

tünün unsurlarından biri yasama bağışıklıklarıdır

. Bu anlamda olmak

üzere parlamenter bağışıklıklar, parlamentonun bağımsızlığını, dev-

letin diğer organlarına ve vatandaşlara karşı korumak amacıyla kabul

edilmiş bir anayasa hukuku kurumudur

Yasama bağışıklıkları, parlamentoların ortaya çıkışıyla birlikte par-

lamentoların işleyişinin zorunlu unsuru haline gelmiştir. Ancak, hukuk

devleti ilkesi bu ilkenin yoğun biçimde tartışılmasını da gündemde tut-

Ergüneş, İsmail, Yasama Sorumsuzluğu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 1.

Tülen, Hikmet, Türk Anayasa Hukukunda Bakanların Cezaî Sorumluluğu ve

Meclis Soruşturması, Mimoza yayınları, Konya-1999, s. 5.

Özcan, Hüseyin, Yasama Bağışıklıkları, Seçkin Yayınevi, Ankara-2006, s. 11.

Bu statünün diğer unsurları, milletvekillerinin bütün milleti temsil etmesi ilkesi,

milletvekili andına ilişkin hüküm, milletvekilliği ile bağdaşmayan işler, yasama so-

rumsuzluğu, milletvekilliğinin düşmesi ve milletvekillerinin malî statüsüdür. Bkz.

Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin yayınları, Ankara-1986, s. 237.

Ergüneş, s. 1.